Ο Άγιος Αμβρόσιος
επίσκοπος Μεδιολάνων
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο Άγιος Αμβρόσιος αναδείχτηκε σκεύος εκλογής αγιότατο της Εκκλησίας του Χριστού πάνω στη γη. Ο Θεός τον δόξασε με δόξα διπλή, αφού και ηγεμόνας της Ιταλίας χρημάτισε και «τον της ιεραρχίας θρόνον εξ επιπνοίας θείας προσφόρως εκομίσατο», όπως ο υμνογράφος του μας αναφέρει.
Σκήνωμα της χάρης του Αγίου Πνεύματος απέδιωχνε τα πνεύματα της πλάνης που απειλούσαν την Εκκλησία, τον θεομάχο Αρειανισμό, επιστρέφοντας πολλούς από την πλάνη με τις διδαχές αλλά κυρίως με την ένθεη πολιτεία και τα θαύματά του.
Η ορθόδοξη υμνολογία τιμώντας την μνήμη του Οσίου τον ονομάζει «εύηχον κιθάρα του Παρακλήτου, το μέγα όργανον του Θεού, αξιέπαινον σάλπιγγα της Εκκλησίας» και μας υπενθυμίζει ότι ο θαυμαστός βίος του «εν εγκρατεία και πόνοις και αγρυπνίαις πολλαίς και προσευχαίς εγένετο».
Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
1. Καταγωγή — Μόρφωση
Γεννήθηκε από γονείς ευσεβείς στα Μεδιόλανα της Ιταλίας το 340 μ.Χ. και από μικρός φανέρωνε την θεοπρεπή συμπεριφορά και πολιτεία του. Αναφέρεται ότι μετά τον θάνατο των γονέων του έζησε με μιαν αδελφή μεγαλύτερή του. Κάποτε βλέποντάς την να ασπάζεται το δεξί χέρι ενός επισκόπου της έδωσε αυτός και το δικό του, λέγοντας: «Φίλησέ το και αυτό διότι και εγώ πρόκειται να γίνω επίσκοπος». Αυτή, όπως ήταν φυσικό, τον μάλλωσε μη μπορώντας να καταλάβει την προφητεία του. Όταν όμως αργότερα εκπληρώθηκε, θαύμασε η αδελφή του και μιμούμενη τον Άγιο έζησε ζωή ενάρετη, φυλάσσοντας την παρθενία.
Όταν έφτασε στην νόμιμη ηλικία ήταν ήδη κάτοχος πολλών επιστημών της εποχής του, ιδιαίτερα της ρητορικής. Γιαυτό και τον ψήφισαν αβοκάτο, δηλαδή δικηγόρο των ανακτόρων. Επιτελούσε το έργο του με σοφία και σύνεση και γινόταν αντικείμενο θαυμασμού για την ευγλωτία, τη δικαιοσύνη του και τις πλούσιες αρετές που ήταν στολισμένος. Ο Ουαλεντινιανός που εξουσίαζε τότε τη Ρώμη και όλη την Ευρώπη βλέποντας τα πολλά του χαρίσματα τον διόρισε ηγεμόνα όχι μόνο των Μεδιολάνων αλλά ολόκληρης της Ιταλίας. Όταν διορίστηκε, ο Πρόβος που ήταν επίτροπος του βασιλιά λέγει στον Αμβρόσιο: «Πάρε την εξουσία που σου έδωσε ο βασιλιάς και κυβέρνα όχι σαν κριτής αλλά σαν επίσκοπος». Με αυτά τα λόγια ο Πρόβος εννοούσε να κυβερνά το λαό με επιείκεια και όχι με αυστηρότητα. Και ο μακάριος Αμβρόσιος κυβερνούσε με γνώση και διάκριση, ώστε όλος ο λαός ήταν ευχαριστημένος.
2. Λαοπρόβλητος επίσκοπος
Ο Ουαλεντινιανός έδωσε την κυβέρνηση όλης της Ανατολής στον αδελφό του Ουάλεντα, να ορίζει το Βυζάντιο, τη Θράκη, την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Ο ίδιος πήρε τη Δύση και κήρυττε παντού την ευσέβεια, εξοστρακίζοντας την αίρεση του Αρείου που ακολουθούσε και ο τότε αρχιερέας των Μεδιολάνων, Αυξέντιος.
Όταν πέθανε ο Αυξέντιος, ο βασιλιάς προσκάλεσε όλους τους επισκόπους της Ιταλίας και τους είπε: «Ξέρετε καλά, πώς πρέπει να είναι ο αρχιερέας, για να οδηγεί το ποίμνιο του στη σωτηρία». Τότε όλη η Σύνοδος αποφάσισε να ψηφίσει, εκείνος τον αρχιερέα, γιατί ήταν ευσεβέστατος και σοφός. Κι εκείνος απάντησε: «Εσάς με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος αξίωσε ο Πανάγαθος να ψηφίζετε αρχιερέα».
Οι επίσκοποι, λοιπόν, σκέφτονταν ποιον να ψηφίσουν. Οι λαϊκοί που, κατοικούσαν στα Μεδιόλανα μάλωναν μεταξύ τους. οι Αρειανοί ήθελαν ομόφρονά τους και οι Ορθόδοξοι, Ορθόδοξο. Όταν ο ιερός Αμβρόσιος άκουσε τη φιλονικία του λαού, ήλθε στα Μεδιόλανα για να προλάβει τα σκάνδαλα. Τους συμβούλεψε να εκλέξουν τον πιο ενάρετο απ’ όλους και τους είπε και πολλά σωτήρια λόγια. Εκείνοι φωτισμένοι από το Άγιο Πνεύμα, του απάντησαν ότι δεν υπάρχει άλλος αξιότερός του και είπαν στον βασιλιά ότι διάλεξαν τον Αμβρόσιο για ποιμένα και οδηγό τους.
Όταν το έμαθε ο λαός, καταλήφθηκε από μεγάλο ενθουσιασμό και παραλήρημα και όλοι μαζί άρχισαν να αναφωνούν: «άξιος!! άξιος!! Ο Αμβρόσιος είναι άξιος για επίσκοπος». Ήταν θέλημα Θεού. σ’ αυτό ακόμα και οι αιρετικοί δεν είχαν τρόπο να στηρίξουν τις αντιρρήσεις τους.
Ο Αμβρόσιος στο απροσδόκητο αυτό ξέσπασμα του ηφαιστείου ταράχτηκε κι έτρεξε να κρυφτεί. Η παράδοση αναφέρει πως όταν άκουσε ότι θα τον χειροτονούσαν επίσκοπο, αποφάσισε να φύγει. Αλλ’ ο Κύριος ήθελε να μπει ο λύχνος στην κατάλληλη θέση, για να φωτίζει τους «εν σκότει καθεύδοντας». Ενώ περπάτησε όλη τη νύκτα βρέθηκε πάλι το πρωί έξω από τα τείχη της πόλης των Μεδιολάνων!
Οι ευσεβείς χριστιανοί που τον αναζητούσαν τον βρήκαν και τον οδήγησαν στη Μητρόπολη. Επειδή ο Άγιος κατάλαβε ότι ήταν θέλημα Θεού δέχτηκε να χειροτονηθεί. Έτσι, μέσα σε επτά μέρες βαπτίστηκε και χειροτονήθηκε επίσκοπος Μεδιολάνων στις 7 Δεκεμβρίου του 374.
Μερικοί άρχοντες έκαναν ορισμένα σφάλματα και ο Αμβρόσιος δε δίστασε να ελέγξει αυστηρά τον βασιλιά. Ο ευσεβής βασιλιάς όχι μόνο δεν δυσαρεστήθηκε αλλά τον επαίνεσε λέγοντας: «Γνώριζα το ζήλο σου, γιαυτό επέμενα να γίνεις αρχιερέας, γιάτρευε λοιπόν όπως ορίζει ο νόμος του Θεού, τις αμαρτίες μας».
Αφού ο ευσεβής Ουαλεντινανός κυβέρνησε για δεκαοκτώ χρόνια το βασίλειο παράδωσε την ψυχή του στον Κύριο κι άφησε διαδόχους του τα παιδιά του. Ο Ουάλης που ήταν Αρειανός και βασίλευε στο Ανατολικό μέρος πέθανε. Έμεινε όλη η βασιλεία στον Γρατιανό που ήταν ευσεβής όπως ο πατέρας του Ουαλεντινιανός. Ο Γρατιανός ανακάλεσε όλους τους αρχιερείς που ο Θείος του Ουάλης είχε εξορίσει.
Ανάδειξε αρχιστράτηγο τον Μ. Θεοδόσιο και τον έστειλε εναντίον των βαρβάρων και ο Θεοδόσιος με όπλο τον σταυρό νίκησε. Τότε ο Γρατιανός τον έστειλε να κυβερνά στην Ανατολή μένοντας ο ίδιος στη Δύση. Και οι δύο αγωνίζονταν εναντίον των Αρειανών. περισσότερο ο Θεοδόσιος, γιατί στην Ανατολή ήταν πολλοί εξαιτίας του Ουάλεντα. Όταν πέθανε ο Γρατιανός άφησε διάδοχο τον μικρό αδελφό του Ουαλεντινιανό Β’, του οποίου την ηλικία καταφρονώντας κάποιος Μάξιμος άρπαζε την κυβέρνηση της Δύσης. Η μητέρα του βασιλιά Ιουστίνη υποστήριζε τους αιρετικούς γιατί ήταν αιρετική, και όσο ζούσε ο σύζυγός της δεν το φανέρωσε. Αυτή συμβούλευε το γιο της και τον έκαμε Αρειανό.
4. Ελεήμονας αλλά και ασκητικός
Αφού χειροτονήθηκε ο μέγας Αμβρόσιος διερχόμενος πολιτεία αγγελική, νήστευε όλη την εβδομάδα, μόνο Σάββατο και Κυριακή έτρωγε, έκανε πολλές ελεημοσύνες στους φτωχούς και φυλακισμένους. Μοίρασε όλη την περιουσία του πατέρα του στους άπορους και έδωσε ακίνητα, χωράφια, αμπέλια στην Εκκλησία, μιμούμενος το Δεσπότη Χριστό στην ακτημοσύνη.
Όταν πληροφορήθηκε ότι ο νέος βασιλιάς εξαπατήθηκε από...