Στη Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών συνοψίζεται η ησυχαστική παράδοση της Εκκλησίας. Εραστές του θείου κάλλους, οι ιεροί νηπτικοί εισάγουν τον Χριστιανό στη μυστική και μυστηριακή οδό της θεογνωσίας· σε ένα πνευματικό λειμώνα. Ευώδη άνθη αυτού του λειμώνα είναι η άσκηση, η εσωτερική ησυχία, η μετάνοια, το κατά Θεόν πένθος, η χαρμολύπη, η νήψη, η αδιάλειπτη προσευχή, η καθαρή καρδιά και ο φωτισμένος νους. Εδώ σπανίζουν οι ηθικές προτροπές και παραινέσεις· προβάλλονται οι πνευματικοί νόμοι και κυριαρχούν οι περιγραφές εμπειρικών χαρισματικών καταστάσεων. Ζώντας εντός της Εκκλησίας οι ιεροί νηπτικοί γίνονται κάτοπτρα ακηλίδωτα που αντιφεγγίζουν το φως του Χριστού, το φως του Αγίου Βαπτίσματος. Ωστόσο, δεν αποκρύπτονται και οι πτώσεις των αγωνιστών, η μετάνοιά τους ίσως και η απώλειά τους.
Ανάμεσα στους συγγραφείς των οποίων κείμενα περιέλαβαν στη Φιλοκαλία ο Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης και ο άγιος Μακάριος Νοταράς είναι και ο όσιος Κασσιανός ο Ρωμαίος. Ο Κασσιανός μυήθηκε στην ασκητική εν Χριστώ ζωή στις περιοχές της Παλαιστίνης, της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου και εν συνεχεία μαθήτευσε κοντά στον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο στην Κωνσταντινούπολη. Στις συγγραφές του διασώζει τη μοναστική παράδοση της Ανατολής, την οποία μετέφερε στη Δύση. Είναι άξιο προσοχής, ότι γράφει και διδάσκει κατ’ εντολήν του...