Εἶναι μιὰ λέξη ποὺ διαχρονικὰ θὰ λέγαμε ὅτι χαρακτηρίζει τὴν Ἑλλάδα. Καὶ εἶναι μιὰ λέξη ποὺ χρησιμοποιοῦμαι συχνά. Ὡστόσο, ἐὰν προσπαθήσουμε νὰ τὴν μεταφράσουμε σὲ ἄλλη γλώσσα, εἶναι ἀλήθεια ὅτι θὰ δυσκολευτοῦμε. Ἡ λέξη ποὺ ἀναφερόμαστε εἶναι τὸ «φιλότιμο» καὶ το BBC, στὸ ἀφιέρωμά του μὲ τίτλο «The Greek word that cant ’t be translated», μᾶς μιλᾶ γιὰ τὴν ἀρετὴ ποὺ κρύβει ἐννοιολογικὰ ἡ λέξη αὐτή.
Στὴν προσπάθειά του νὰ τὴν ἐξηγήσει στὸ βρετανικὸ ἀναγνωστικὸ κοινό, ὁ ἀρθρογράφος τὴν περιγράφει ὡς τὴν «ἀγάπη γιὰ τὴν τιμή». παραδέχεται ὡστόσο ὅτι ἡ μετάφραση εἶναι ἀνεπαρκὴς νὰ περιγράψει τὸ πραγματικὸ νόημα τῆς λέξης. Καὶ αὐτὸ γιατί μέσα σὲ μόνο τέσσερις συλλαβές, συμπυκνώνει τόσες ἀρετές, ποὺ ἁπλὰ εἶναι ἀδύνατο νὰ μεταφραστεῖ.
Ξεκινᾶ τὴν περιγραφὴ ἀπὸ τὸ Τολό, στὴν ἀνατολικὴ ἀκτὴ τῆς Πελοποννήσου, ὅπου ἕνας Γερμανὸς δημόσιος ὑπάλληλος καὶ συγγραφέας, ὁ Andreas Deffner, μαθαίνει γιὰ...
πρώτη φορὰ τί σημαίνει ἡ λέξη «φιλότιμο».
«Καλημέρα, πῶς εἶστε;» τὸν ρωτάει ἕνα πρωινὸ ἡ γιαγιὰ Βαγγελιῶ, ἡ ἰδιοκτήτρια τοῦ καταλύματος ποὺ ἔμενε.
«Ἔτσι κι ἔτσι» ἀπαντάει ἐκεῖνος, νυσταγμένα.
Μετὰ ἀπὸ λίγο ἡ γιαγιὰ Βαγγελιῶ καὶ ἡ κόρη τῆς Εἰρήνη, τοῦ προσφέρουν ἕνα πιάτο (ζεστῆς φυσικὰ) κοτόσουπας. Τὴν ἔφαγε βέβαια, ἀφοῦ τὰ μάτια τόσο τῆς κυρᾶς Βαγγελιῶς καὶ τῆς κόρης τῆς Εἰρήνης ἦταν καρφομένα πάνω του ὅσο ἔτρωγε ὡστόσο λίγο ἀργότερα, καὶ ἐνῶ ἔχει λιώσει ἀπὸ τὸν ἱδρώτα ποὺ τοῦ προκάλεσε ἡ ζεστὴ σούπα, ρώτησε τὸν γιὸ τῆς κυρᾶς Βαγγελιῶς, Περικλῆ, τί ἀκριβῶς συνέβη.
«Εἶπες στὴν Βαγγελιῶ ὅτι δὲν αἰσθανόσουν καλά;«, τὸν ρώτησε ὁ Περικλῆς,
«Ὁρίστε; Ἁπλὰ εἶπα ὅτι ἤμουν ἔτσι κι ἔτσι».
«Ἂν ἀπαντήσεις "ἔτσι κι ἔτσι", οἱ ντόπιοι νομίζουν ὅτι εἶσαι ἄρρωστος καὶ τὸ φιλότιμό τους, τοὺς κάνει νὰ θέλουν νὰ σὲ βοηθήσουν νὰ αἰσθανθεῖς καλύτερα, ἐξ οὐ καὶ ἡ σούπα», τοῦ ἐξήγησε ὁ Περικλῆς γελώντας.
Αὐτὸ τὸ περιστατικὸ στάθηκε ἡ αἰτία γιὰ νὰ γράφει τὸ βιβλιο Filotimo!: Abenteuer, Alltag und Krise in Griechenland που μιλᾶ μόνο γιὰ τὸ «φιλότιμο».
Ὑπάρχει ἕνα μεγάλο debate γύρω ἀπὸ...
