Πάνω μονοπάτια του Γράμμου, στο Πληκάτι της Κόνιτσας, η θαυματουργή εικόνας της Παναγιάς δίνει την συνέχεια, από το 1770 έως σήμερα, στη θρησκευτική παράδοση των ακριτών.
«Είναι ζωή η Παναγία. Εάν δεν υπήρχε, το χωριό θα ήταν έρημο». Είναι τα λόγια του ιερέα Μηνά Βασάκου ο οποίος μίλησε στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ψάλλοντας ευχές μπροστά από την θαυματουργή εικόνα.
Ο Ναός δεσπόζει στην καρδιά του οικισμού. Κάθε μέρα είναι ανοικτός για τους κατοίκους και τους περαστικούς, που θέλουν να ανάψουν ένα κερί και να προσευχηθούν.
Το Πληκάτι, τόπος μαστόρων της πέτρας, βρίσκεται πάνω στην ελληνοαλβανική μεθόριο σε υψόμετρο 1.240 μέτρων.
Ο κάθε κάτοικος της περιοχής έχει ένα δικό του βίωμα σε σχέση με την θαυματουργή εικόνα. Την αποκαλούν «πηγή ζωής».
Ο ιερέας του χωριού εξιστορεί τους θρύλους που συνοδεύουν την εικόνα της Παναγίας, όπως λέει ντόπιοι και επισκέπτες, που μετά από προσευχή ζήτησαν βοήθεια από την Παναγία, την έλαβαν.
Στο μέσον του 20ου αιώνα το χωριό έζησε μια παρατεταμένη περίοδο ανομβρίας. Τότε, όλοι οι κάτοικοι νήστεψαν 3 ημέρες και στη συνέχεια μαζί με τον ιερέα, λιτάνευσαν την εικόνα με ψαλμούς και παρακλήσεις. Μετά την περιφορά της, ο ξάστερος ουρανός συννέφιασε και για 3 ημέρες έβρεχε και ποτίστηκε η γη.
Λίγες ημέρες μετά την κήρυξη του πολέμου το 1940, το άλογο που ίππευε ένα Ιταλός αξιωματικός, ακινητοποιήθηκε έξω από τον Ναό της Παναγίας. Τότε εκείνος κατάλαβε, πως έπρεπε να μπει στην εκκλησία και να ανάψει ένα κερί.
Αγιογραφημένη σε ξύλο
Ο αρχιμανδρίτης Γεράσιμος Στόγιας, ο οποίος ήταν εφημέριος στο Πληκάτι επί 10ετίες ως το 1990, ανέφερε πως τα χαρακτηριστικά της εικόνας, παραπέμπουν σε αγιογραφίες του Λουκά του Ευαγγελιστή ή των μαθητών του.
Η ιερή εικόνα βρέθηκε, στο δάσος πριν από περίπου 250 χρόνια.
Ένα λαμπερό φως, κάθε νύχτα διαπερνούσε το σκοτάδι στις πλαγιές του Γράμμου. «Ήταν σαν καντήλι», αναφέρει ο πατήρ Μηνάς και ...
