Ο άγιος Αντώνιος, ένα πρωινό που ξύπνησε, είδε γεμάτη την έρημο με παγίδες, και είπε στην προσευχή του στον Θεό: «Ποιος μπορεί να γλιτώσει από αυτές τις παγίδες; Πώς μπορεί να γλιτώσει κανείς από αυτές τις παγίδες του διαβόλου;» Και απαντά ο Θεός: «Μόνο με την ταπείνωση».
Λέει και ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος στη δεύτερη “Ευχαριστία” του: «Εσύ ο ίδιος ο καλός τεχνίτης και δημιουργός ήλθες με τη μάχαιρα των πειρασμών, δηλαδή με την ταπείνωση, και κόβοντας τα κλωνάρια των λογισμών μπόλιασες στην ελπίδα μόνη την αγία σου αγάπη».
Αλλά ας προχωρήσουμε λίγο παρακάτω. Μιλάμε για ταπείνωση, αλλά πάνω στην πράξη, τη συγκεκριμένη στιγμή δεν θέλει κανείς να ταπεινωθεί, θέλει να διεκδικήσει το δίκιο του, θέλει να αυτοδικαιωθεί, θέλει να αποδείξει ότι είναι αθώος, ότι δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν έχει καμία ανάμειξη σ’ αυτήν εδώ, τέλος πάντων, την μη καλή έκβαση του οποιουδήποτε γεγονότος. Και παρ’ όλη αυτή την προσπάθειά του δεν μπορεί τελικά καθόλου να βοηθήσει τον εαυτό του. Και θα πει κανείς: «Πώς θα ταπεινωθούμε;» Ο πάτερ Συμεών έλεγε ότι, καθώς πασχίζει κανείς να πάει κόντρα στα πάθη του για να απαλλαγεί από αυτά και βλέπει ότι δεν μπορεί να καταφέρει τίποτε, μπορεί να κάνει αυτή την προσευχή: «Θεέ μου, βλέπεις σε ποια κατάσταση βρίσκομαι, εγώ δεν θέλω να είμαι έρμαιο του διαβόλου. Όμως, να ‘ναι ευλογημένο που δεν μπορώ να ταπεινωθώ». Και αυτό είναι ταπείνωση. Σκεφτείτε μέχρι πού μπορεί να βοηθηθεί δηλαδή ο άνθρωπος, αν το πει αυτό. Αλλά και αυτό θα το πει με πόνο κανείς, θα το πει με συναίσθηση. Αν το πει με πόνο και συναίσθηση, οπωσδήποτε μετά έρχεται και η ταπείνωση.
Όλα αυτά τα βιώματα δεν έρχονται μέσα σε μια στιγμή ούτε από ώρα σε ώρα· θέλει να περάσουμε από πειρασμό, να κάνουμε την υπομονή μας, να αντέξουμε τον πειρασμό. «Έπαρον τους πειρασμούς και ουδείς ο σωζόμενος», λέει ο Μέγας Αντώνιος. Πώς τα καταφέραμε εμείς οι σύγχρονοι χριστιανοί και έχουμε ταυτίσει τη χριστιανική ζωή με το πνεύμα της καλοπέρασης, της άνεσης, της εύκολης λύσης! Μας διαφεύγει η πραγματικότητα, ότι η χριστιανική ζωή θέλει πόνο, θέλει κόπο, θέλει θλίψη· «δια πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Πράξ. 14:22).
Δεν θα περάσουμε έτσι· «αβρόχοις ποσί» κανένας δεν θα σωθεί, αλλά μπορούμε να πάθουμε πολύ λιγότερα, αν προλαβαίνουμε και ταπεινωνόμαστε· πολύ λιγότερα. Αν ο Θεός έχει κανονίσει να περάσει η ψυχή εκατό πειρασμούς, αν η ψυχή προλάβει και ταπεινωθεί, ο Θεός θα αφήσει μόνο τους είκοσι· οι άλλοι ογδόντα δεν θα χρειάζονται πλέον.
Όταν πιστεύει κανείς ειλικρινά και εμπιστεύεται τον εαυτό του ολόκληρο στον Θεό, φτάνει στην αμεριμνησία μετά. Χίλια προβλήματα να έχει, δεν υποφέρει· λέει: «Ξέρει ο Θεός, δεν είμαι εγώ που θα τα λύσω!». Αν εμείς λύναμε μόνοι μας τα προβλήματά μας, τι χρειάζεται ο Θεός; Αν προσπαθούμε να βρούμε τις λύσεις σε όλα τα θέματά μας, καταργούμε τον Θεό, ξέρετε. Γιατί γινόμαστε εμείς θεοί και κυβερνούμε εμείς και τον εαυτό μας και...