Της Ελένης Κατσώρα, μέλος του Δ.Σ. (Υπεύθυνη Εκδηλώσεων) Λ.Σ Βλάχων Βόλου.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΘΕΣΣΑΛΙΑ» 28/9/2013.
Με αφορμή την εκδρομή που πραγματοποιήθηκε στην Κορυτσά καιΜοσχόπολη στις 21/22-9-2013 από τονΛαογραφικό Σύλλογο Βλάχων Βόλου και τον Σύλλογο Βλάχων επαρχίας Αλμυρού.
"... Μόνο τον τίτλο και τα παράσημα, τα οποία δεν εκπροσωπούν πάντοτε την αξία μου, μου έδωσε ο τόπος αυτός. Τον πλούτο μου απόχτησα με τον ιδρώτα του προσώπου μου ως Μοσχοπολίτης. Στην καταγωγή μου αυτή οφείλω την αξία μου και με αυτήν έχω θησαυρίσει τον πλούτο μου...".
Ήταν αυτά τα λόγια του Μοσχοπολίτη Βλάχου Εθνικού Ευεργέτη Γεωργίου Σίνα που μας οδήγησαν να επισκεφθούμε τη γη των προγόνων μας, την Κορυτσά και Μοσχόπολη, τις κοιτίδες της βλαχόφωνης ρωμιοσύνης.
Πρώτος προορισμός η Κορυτσά. Γενέτειρα του Βλάχου Εθνικού Ευεργέτη Ιωάννη Μπάγκα, ο οποίος προσέφερε σημαντικές χορηγίες για την ...
συνέχιση της απρόσκοπτης λειτουργίας της ελληνικής σχολής Κορυτσάς, των διδακτηρίων και της βιβλιοθήκης της. Μια μεγάλη πινακίδα, στο κεντρικό πεζόδρομο της πόλης, σου υπενθυμίζει ότι εκεί βρισκόταν το πρώτο ελληνικό σχολείο που κτίστηκε το 1887. Θαυμασμό μας προκάλεσε και το μισοκατεστραμμένο, παλιό αρχοντικό, που κάποτε φιλοξενούσε τοΕλληνικό Προξενείο και σε αυτό διετέλεσε Γενικός Πρόξενος, ο νομπελίστας ποιητής, Γιώργος Σεφέρης, ένας ακόμη κρίκος που συνέδεε πολιτιστικά και πνευματικά την πόλη της Κορυτσάς με τον ελληνικό πολιτισμό.
συνέχιση της απρόσκοπτης λειτουργίας της ελληνικής σχολής Κορυτσάς, των διδακτηρίων και της βιβλιοθήκης της. Μια μεγάλη πινακίδα, στο κεντρικό πεζόδρομο της πόλης, σου υπενθυμίζει ότι εκεί βρισκόταν το πρώτο ελληνικό σχολείο που κτίστηκε το 1887. Θαυμασμό μας προκάλεσε και το μισοκατεστραμμένο, παλιό αρχοντικό, που κάποτε φιλοξενούσε τοΕλληνικό Προξενείο και σε αυτό διετέλεσε Γενικός Πρόξενος, ο νομπελίστας ποιητής, Γιώργος Σεφέρης, ένας ακόμη κρίκος που συνέδεε πολιτιστικά και πνευματικά την πόλη της Κορυτσάς με τον ελληνικό πολιτισμό.
Μόνο η ορθοδοξία, ως υπόσταση, παρέμεινε αλώβητη και ακέραια, ύστερα από τους βανδαλισμούς των εκκλησιών επί του καθεστώτος Χότζα. Αδιάψευστος μάρτυρας ο Καθεδρικός Ναός της Αναστάσεως του Κυρίου, ο οποίος χτίστηκε από τον Επίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο. Δέος νιώσαμε όταν επισκεφθήκαμε το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής, την ιστορική παλιά Μητρόπολη της πόλης, που σήμερα συστεγάζεται με το Βυζαντινό Μουσείο. Με συγκίνηση ακούσαμε τον ιερέα να μας διηγείται μαρτυρίες, τότε που οι χριστιανοί έκρυβαν τις εικόνες και τα οικογενειακά τους κειμήλια. Εντυπωσιαστήκαμε από το ξυλόγλυπτο τέμπλο, το οποίο σκάλιζαν επί 24 χρόνια και θεωρείται από τα καλύτερα της Ευρώπης. Ανιχνεύσαμε κάποιες τοιχογραφίες, που αποτελούσαν δωρεές Αλμυριωτών Βλάχων. Ψάλαμε "Τη Υπερμάχω" θέλοντας να αποδώσουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους προγόνους μας.
Δεύτερος σταθμός η Μοσχόπολη. Για κάποιον που έχει μελετήσει την ένδοξη ιστορίας της, η πόλη αποτελεί σκιά του παλιού της μεγαλείου. Η Μοσχόπολη, όμως, ήταν πολιτεία πολυάνθρωπη και δραστήρια με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και υπήρξε η πνευματική Μητρόπολη των Βλάχων που έδωσε ένα σεβαστό αριθμό λογίων. Δεν είναι τυχαίος ο προσδιορισμός «αι Αθήναι της Τουρκοκρατίας». Στα 1744 το ελληνικό σχολείο της Μοσχόπολης παίρνει την ονομασία Νέα Ακαδημία, η οποία έμελλε να εξελιχθεί σε ένα από τα περιφημότερα και καλύτερα οργανωμένα σχολεία που λειτουργούσαν τότε στους κόλπους του υπόδουλου ελληνισμού. Για το μέγεθος και την λαμπρότητά του χαρακτηρίζεται σαν ο "άκρος στολισμός της πολιτείας". Εκεί δημιουργήθηκε και το δεύτερο τυπογραφείο στον χώρο του υπόδουλου ελληνισμού, μετά από αυτό της Κωνσταντινούπολης, το 1731. Αξιολογότατη ήταν και η περίφημη Βιβλιοθήκη της Μοσχοπόλεως. Περιείχε σπάνια χειρόγραφα εκκλησιαστικών κειμένων, εκδόσεις ελλήνων συγγραφέων, πολύτιμους κώδικες και έγγραφα όπου διαφαίνονται οι στενοί δεσμοί της Μοσχόπολης με την Τεργέστη, τη Βενετία, τη Βιέννη, τη Βούδα, την Πέστη.
Το 1916 η πολύπαθη Μοσχόπολη καταστρέφεται από τα άτακτα σώματα του Αλβανού Σαλή Μπούτκαστα πλαίσια επιχειρήσεων του Α' Παγκοσμίου πολέμου. Οι εναπομείναντες ιεροί ναοί της μιλάνε ακόμη και σήμερα για το ένδοξο παρελθόν της και αποτελούν φορείς του ένδοξου πολιτισμού της ιστορικής βλαχοπολιτείας. Μνημείο αδιάσειστο ο Ι. Ν. του Αγ. Νικολάου με σπάνιες αγιογραφίες, που παρά το μένος των Τουρκαλβανών, διατηρούνται έως σήμερα. Βλάχος ο Ιερέας, μας έδωσε πολύτιμες πληροφορίες για τα ελληνικά ονόματα των οικογενειών που ζουν ακόμη εκεί. Πολλά από τα μέλη μας άκουσαν τα ονόματα των οικογενειών τους. Ο Ι.Ν. του Αγίου Χαραλάμπους, αν και ερειπωμένος, είναι άλλος αδιάψευστος μάρτυρας της ανθούσας κάποτε άλλης ενορίας της ίδιας πόλης, η οποία φαίνεται καθαρά ότι και μεγάλη ήταν και εύπορη από την εμπορική δραστηριότητα των Βλάχων κατοίκων της.
Η επίσκεψή μας στην πατρογονική γη της Βορείου Ηπείρου μας προκάλεσε ανάμικτα συναισθήματα. Αισθανθήκαμε υπερηφάνεια, δέος, θλίψη, θαυμασμό, βλέποντας σκορπισμένα τα λείψανα του παρελθόντος μεγαλείου, που διαλαλούν ακόμη, με πένθιμη σιγή, τη θαυμαστή ονειρώδη ακτινοβολία ενός απροσδόκητου ελληνικού πολιτισμού που έσβησε.
Το διαβάσαμε: Βλάχοι Βόλου
Πηγή βίντεο: Λ.Σ. ΒΛΑΧΩΝ ΒΟΛΟΥ (youtube)
