ουσιών, έρχεται να προστεθεί ο εθισμός σε ένα μέσο, που μάλιστα απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση από ειδικούς, καθώς απειλεί κυρίως την νεολαία. H εξάρτηση από το Διαδίκτυο αναγνωρίζεται από την ψυχολογική και... ψυχιατρική κοινότητα ως ξεχωριστή ψυχοσωματική διαταραχή.
Η διαδικτυακή εξάρτηση, ή αλλιώς σύνδρομο διαδικτυακού εθισμού, εξελίχθηκε παράλληλα με τη διάδοση του διαδικτύου. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα κρούσματα τέτοιας εξάρτησης παρατηρήθηκαν τα πρώτα χρόνια της 10ετίας του 90 στις Η.Π.Α.
Γενικά τα χαρακτηριστικά της εξάρτησης είναι τα εξής:
ü ανάγκη για ολοένα μεγαλύτερη ενασχόληση με το αντικείμενο της εξάρτησης,
ü αίσθημα στέρησης,
ü ενασχόληση περισσότερη απ' αυτήν που είχε προγραμματιστεί, ü ανεπιτυχείς προσπάθειες ελέγχου,
ü μείωση άλλων δραστηριοτήτων.
Τα χαρακτηριστικά προδιάθεσης που συχνά οδηγούν στην εξάρτηση αυτή είναι η αίσθηση έλλειψης κοινωνικής θέσης και αναγνώρισης, η κοινωνική φοβία, η τάση για φαντασία, η ντροπαλότητα και η έντονη συστολή.
Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία έχει δημοσιεύσει οδηγίες προς τους γονείς και επισημαίνει τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσουν τα παιδιά μετά από παρατεταμένη χρήση του υπολογιστή τους και έκθεση τους στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με την αναφορά:
Ø Το παιδί σας παραβιάζει τα χρονικά όρια πού του έχετε θέσει, όσον αφορά τη χρήση του Internet;
Ø Παραμελεί τις δουλειές που του έχετε αναθέσει στο σπίτι, για να περάσει περισσότερο χρόνο συνδεδεμένο στο Internet (online);
Ø Δημιουργεί συχνά φιλίες μέσω Internet;
Ø Πόσο συχνά παραπονιέστε για τον χρόνο πού περνάει online;
Ø Πόσο συχνά το παιδί σας ελέγχει το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του (email) , πριν κάνει κάτι άλλο;
Ø Πόσο συχνά απομονώνεται από τότε πού ανακάλυψε το Internet;
Ø Παίρνει αμυντική στάση ή κυριεύεται από μυστικοπάθεια, όταν το ρωτάτε τι κάνει όσο είναι online;
Ø Πόσο συχνά βρίσκεται μόνο του στο δωμάτιο με το κομπιούτερ;
Ø Αγωνία να ξανά συνδεθεί με το Internet, όσο είναι «εκτός» (offline);
Ø Προτιμά να περάσει την ώρα του με το Internet, παρά έξω με φίλους;
Ø Εκνευρίζεται όταν του θέτετε χρονικά περιθώρια χρήσης του Internet;
Ø Είναι θλιμμένο ή κακόκεφο, όσο είναι offline;
Όπως αναφέρει η Ψυχιατρική Εταιρία εάν στις περισσότερες από τις παραπάνω ερωτήσεις οι απαντήσεις είναι «συχνά» ή «συνέχεια», τότε είναι πολύ πιθανό να υπάρχει αρνητική επίδραση, εξάρτηση ή κάποια επικίνδυνη συνάντηση στα δωμάτια συνομιλίας.
Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό ο γονικός έλεγχος από μεγάλες εταιρίες πληροφορικής με ειδικό λογισμικό που διασφαλίζει την ασφάλεια της οικογένειας στο Internet .
Έρευνα και Συμβουλές από την Microsoft:
Σύμφωνα με την μελέτη τέσσερα βήματα πρέπει να ακολουθήσουν οι γονείς για να προστατέψουν την οικογένειά στο διαδίκτυο:
§ Ανοικτή επικοινωνία με τα παιδιά για τους λόγους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο
§ Ορισμός κανόνων για τη χρήση του διαδικτύου
§ Απόρρητη αποθήκευση προσωπικών δεδομένων
§ Εγκατάσταση και χρήση τεχνολογίας για την ασφάλεια της οικογένειας
Το American Academy of Pediatricians (AAP) βοήθησε τη Microsoft να αναπτύξει οδηγίες για τη χρήση του διαδικτύου ανάλογα με την ηλικία, που περιλαμβάνονται στα Windows Vista και Windows 7. Τα Windows αυτά περιλαμβάνουν τεχνολογία για την ασφάλεια της οικογένειας που μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να επιλέξουν το περιεχόμενο και την πλοήγηση στο διαδίκτυο που είναι κατάλληλες για την οικογένειά τους. Όσοι δεν έχουν το νέο λειτουργικό σύστημα (και έχουν τα ΧP για παράδειγμα ) μπορούν να εξετάσουν το Windows Live Family Safety .
Με τον Γονικό έλεγχο των Windows Vista / Windows 7 παρέχεται η δυνατότητα διαχείρισης των ακόλουθων:
Ποιες τοποθεσίες Web που μπορούν να προβάλλουν τα παιδιά
Τις ώρες της ημέρας και το χρονικό διάστημα που μπορούν να παραμείνουν στο διαδίκτυο τα παιδιά
Τα βιντεοπαιχνίδια που μπορούν να παίξουν τα παιδιά
Τα προγράμματα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα παιδιά
Λήψη αναφορών σχετικά με τη δραστηριότητα των παιδιών στο διαδίκτυο
Συμβουλές για την ασφάλεια στο Internet, για παιδιά ηλικίας 15 έως 18 ετών
Στην ηλικία αυτή τα αγόρια συνήθως αναζητούν τοποθεσίες με χιούμορ, παιχνίδια ή πολυμέσα. Τα κορίτσια είναι πιθανότερο να δημιουργούν και να συμμετάσχουν σε κοινωνικά δίκτυα. Η ηλικιακή αυτή ομάδα δεν θα πρέπει να έχει σχεδόν κανένα περιορισμό στο περιεχόμενο, τις τοποθεσίες Web ή τις δραστηριότητες αλλά οι γονείς θα πρέπει χρειάζεται να θυμίζουν στους εφήβους ποιες προσωπικές πληροφορίες δεν πρέπει να δίνουν μέσω διαδικτύου. Οι έφηβοι καταλαβαίνουν περισσότερα για θέματα διαδικτύου και μπορούν πιο εύκολα να κρύβουν πληροφορίες και τις κινήσεις τους για αυτό οι γονείς πρέπει προσδιορίζουν κατάλληλες οδηγίες για την ασφάλεια αποδεκτές και λογικές και από τις δύο πλευρές. Ποιος όμως θα διαδραματίσει το ρόλο του διαιτητή σε περιπτώσεις διαφωνίας; Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν ειδικές ιστοσελίδες που δίνουν συμβουλές και μπορούν να γίνουν αποδεκτές και από τις δύο πλευρές ιδίως όταν προέρχονται από μεγάλες εταιρίες στον χώρο της πληροφορικής όπως η Microsoft.
Συμβουλές για την ασφάλεια
Μερικές από τις συμβουλές για την ασφάλεια διαθέσιμες για την καθοδήγηση των εφήβων στο διαδίκτυο από την Microsoft είναι:
Συνεχίστε να διατηρείτε την επικοινωνία στην οικογένεια όσο περισσότερο ανοιχτή και θετική για τους υπολογιστές μπορείτε. Να τους μιλάτε συνεχώς για τη ζωή, τους φίλους και τις δραστηριότητές τους στο Internet όπως θα κάνατε και για τους φίλους και τις δραστηριότητές εκτός Internet.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας ενημερώνουν εάν κάτι ή κάποιος στο Internet τα κάνει να νοιώθουν άβολα ή τα απειλεί. Εάν είσαι έφηβος και κάτι ή κάποιος στο Internet σου φαίνεται περίεργος, πες το σε κάποιον.
Δημιουργήστε μια λίστα οικιακών κανόνων χρήσης του Internet ως οικογένεια.
Συμπεριλάβετε τα είδη των τοποθεσιών που υπερβαίνουν τα όρια, τις ώρες χρήσης του Internet, ποιες πληροφορίες δεν πρέπει να κοινοποιούνται στο Internet και οδηγίες για την επικοινωνία με άλλους στο Internet, συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας σε κανάλια συνομιλίας.
Τοποθετήστε τους υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι με το Internet σε ανοικτό χώρο και όχι στο δωμάτιο κάποιου εφήβου.
Μάθετε για το λογισμικό φιλτραρίσματος Internet (όπως ο Γονικός έλεγχος στα Windows ως συμπλήρωμα στη γονική εποπτεία.
Συμβάλλετε στην προστασία των παιδιών σας από αναδυόμενα παράθυρα με προσβλητικό περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα αποκλεισμού των αναδυόμενων παραθύρων που ενσωματώνει ο Internet Explorer. Μπορείτε επίσης να αποκλείσετε τα αναδυόμενα παράθυρα που ίσως εμφανίζονται όταν δεν κάνετε περιήγηση στο Internet, με τον Windows Defender.
Μάθετε ποια κανάλια συνομιλίας ή ποιες ομάδες μηνυμάτων επισκέπτονται τα παιδιά σας και με ποιους συνομιλούν στο Internet.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να χρησιμοποιούν ελεγχόμενα κανάλια συνομιλίας και επιμείνετε να παραμένουν στην ανοικτή περιοχή του δωματίου συνομιλίας.
Επιμείνετε να μην συμφωνήσουν ποτέ να συναντήσουν κάποιον διαδικτυακό φίλο.
Μάθετε στα παιδιά σας να μην μεταφορτώνουν προγράμματα, μουσικά κομμάτια ή αρχεία χωρίς την άδειά σας.
Εάν μοιράζονται αρχεία ή λαμβάνουν κείμενο ή εικόνες από το Web, ίσως αυτό να αποτελεί παραβίαση των νόμων περί πνευματικών δικαιωμάτων και να είναι παράνομο.
Μιλήστε με το παιδί σας για το ακατάλληλο περιεχόμενο και την πορνογραφία στο Internet και καθοδηγήστε τα προς θετικές διαδικτυακές τοποθεσίες, σχετικά με την υγεία και τη σεξουαλικότητα.
Προστατέψτε τα από ανεπιθύμητη αλληλογραφία. Πείτε στα παιδιά σας να μην δίνουν τη διεύθυνση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο Internet, να μην απαντούν σε ανεπιθύμητη αλληλογραφία και να χρησιμοποιούν φίλτρα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Μάθετε τις τοποθεσίες Web που επισκέπτονται συχνότερα τα παιδιά σας.
Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας δεν επισκέπτονται τοποθεσίες με προσβλητικό περιεχόμενο και δεν δημοσιεύουν προσωπικά δεδομένα ή φωτογραφίες του εαυτού τους.
Μάθετε στα παιδιά σας να φέρονται στο Internet υπεύθυνα και ηθικά. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν το Internet για να διαδώσουν φήμες, να παρενοχλήσουν ή να απειλήσουν άλλους.
Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας θα ζητήσουν την άδειά σας προτού εκτελέσουν κάποια οικονομική συναλλαγή στο Internet, συμπεριλαμβανομένης της παραγγελίας, της αγοράς ή της πώλησης κάποιου αντικειμένου.
Συζητήστε με τα παιδιά σας για τα τυχερά παιχνίδια στο Internet και τους πιθανούς κινδύνους. Υπενθυμίστε τους πώς είναι παράνομο να συμμετέχουν σε τυχερά παιχνίδια στο Internet.
Η διαδικτυακή εξάρτηση, ή αλλιώς σύνδρομο διαδικτυακού εθισμού, εξελίχθηκε παράλληλα με τη διάδοση του διαδικτύου. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα κρούσματα τέτοιας εξάρτησης παρατηρήθηκαν τα πρώτα χρόνια της 10ετίας του 90 στις Η.Π.Α.
Γενικά τα χαρακτηριστικά της εξάρτησης είναι τα εξής:
ü ανάγκη για ολοένα μεγαλύτερη ενασχόληση με το αντικείμενο της εξάρτησης,
ü αίσθημα στέρησης,
ü ενασχόληση περισσότερη απ' αυτήν που είχε προγραμματιστεί, ü ανεπιτυχείς προσπάθειες ελέγχου,
ü μείωση άλλων δραστηριοτήτων.
Τα χαρακτηριστικά προδιάθεσης που συχνά οδηγούν στην εξάρτηση αυτή είναι η αίσθηση έλλειψης κοινωνικής θέσης και αναγνώρισης, η κοινωνική φοβία, η τάση για φαντασία, η ντροπαλότητα και η έντονη συστολή.
Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία έχει δημοσιεύσει οδηγίες προς τους γονείς και επισημαίνει τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσουν τα παιδιά μετά από παρατεταμένη χρήση του υπολογιστή τους και έκθεση τους στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με την αναφορά:
Ø Το παιδί σας παραβιάζει τα χρονικά όρια πού του έχετε θέσει, όσον αφορά τη χρήση του Internet;
Ø Παραμελεί τις δουλειές που του έχετε αναθέσει στο σπίτι, για να περάσει περισσότερο χρόνο συνδεδεμένο στο Internet (online);
Ø Δημιουργεί συχνά φιλίες μέσω Internet;
Ø Πόσο συχνά παραπονιέστε για τον χρόνο πού περνάει online;
Ø Πόσο συχνά το παιδί σας ελέγχει το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του (email) , πριν κάνει κάτι άλλο;
Ø Πόσο συχνά απομονώνεται από τότε πού ανακάλυψε το Internet;
Ø Παίρνει αμυντική στάση ή κυριεύεται από μυστικοπάθεια, όταν το ρωτάτε τι κάνει όσο είναι online;
Ø Πόσο συχνά βρίσκεται μόνο του στο δωμάτιο με το κομπιούτερ;
Ø Αγωνία να ξανά συνδεθεί με το Internet, όσο είναι «εκτός» (offline);
Ø Προτιμά να περάσει την ώρα του με το Internet, παρά έξω με φίλους;
Ø Εκνευρίζεται όταν του θέτετε χρονικά περιθώρια χρήσης του Internet;
Ø Είναι θλιμμένο ή κακόκεφο, όσο είναι offline;
Όπως αναφέρει η Ψυχιατρική Εταιρία εάν στις περισσότερες από τις παραπάνω ερωτήσεις οι απαντήσεις είναι «συχνά» ή «συνέχεια», τότε είναι πολύ πιθανό να υπάρχει αρνητική επίδραση, εξάρτηση ή κάποια επικίνδυνη συνάντηση στα δωμάτια συνομιλίας.
Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό ο γονικός έλεγχος από μεγάλες εταιρίες πληροφορικής με ειδικό λογισμικό που διασφαλίζει την ασφάλεια της οικογένειας στο Internet .
Έρευνα και Συμβουλές από την Microsoft:
Σύμφωνα με την μελέτη τέσσερα βήματα πρέπει να ακολουθήσουν οι γονείς για να προστατέψουν την οικογένειά στο διαδίκτυο:
§ Ανοικτή επικοινωνία με τα παιδιά για τους λόγους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο
§ Ορισμός κανόνων για τη χρήση του διαδικτύου
§ Απόρρητη αποθήκευση προσωπικών δεδομένων
§ Εγκατάσταση και χρήση τεχνολογίας για την ασφάλεια της οικογένειας
Το American Academy of Pediatricians (AAP) βοήθησε τη Microsoft να αναπτύξει οδηγίες για τη χρήση του διαδικτύου ανάλογα με την ηλικία, που περιλαμβάνονται στα Windows Vista και Windows 7. Τα Windows αυτά περιλαμβάνουν τεχνολογία για την ασφάλεια της οικογένειας που μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να επιλέξουν το περιεχόμενο και την πλοήγηση στο διαδίκτυο που είναι κατάλληλες για την οικογένειά τους. Όσοι δεν έχουν το νέο λειτουργικό σύστημα (και έχουν τα ΧP για παράδειγμα ) μπορούν να εξετάσουν το Windows Live Family Safety .
Με τον Γονικό έλεγχο των Windows Vista / Windows 7 παρέχεται η δυνατότητα διαχείρισης των ακόλουθων:
Ποιες τοποθεσίες Web που μπορούν να προβάλλουν τα παιδιά
Τις ώρες της ημέρας και το χρονικό διάστημα που μπορούν να παραμείνουν στο διαδίκτυο τα παιδιά
Τα βιντεοπαιχνίδια που μπορούν να παίξουν τα παιδιά
Τα προγράμματα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα παιδιά
Λήψη αναφορών σχετικά με τη δραστηριότητα των παιδιών στο διαδίκτυο
Συμβουλές για την ασφάλεια στο Internet, για παιδιά ηλικίας 15 έως 18 ετών
Στην ηλικία αυτή τα αγόρια συνήθως αναζητούν τοποθεσίες με χιούμορ, παιχνίδια ή πολυμέσα. Τα κορίτσια είναι πιθανότερο να δημιουργούν και να συμμετάσχουν σε κοινωνικά δίκτυα. Η ηλικιακή αυτή ομάδα δεν θα πρέπει να έχει σχεδόν κανένα περιορισμό στο περιεχόμενο, τις τοποθεσίες Web ή τις δραστηριότητες αλλά οι γονείς θα πρέπει χρειάζεται να θυμίζουν στους εφήβους ποιες προσωπικές πληροφορίες δεν πρέπει να δίνουν μέσω διαδικτύου. Οι έφηβοι καταλαβαίνουν περισσότερα για θέματα διαδικτύου και μπορούν πιο εύκολα να κρύβουν πληροφορίες και τις κινήσεις τους για αυτό οι γονείς πρέπει προσδιορίζουν κατάλληλες οδηγίες για την ασφάλεια αποδεκτές και λογικές και από τις δύο πλευρές. Ποιος όμως θα διαδραματίσει το ρόλο του διαιτητή σε περιπτώσεις διαφωνίας; Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν ειδικές ιστοσελίδες που δίνουν συμβουλές και μπορούν να γίνουν αποδεκτές και από τις δύο πλευρές ιδίως όταν προέρχονται από μεγάλες εταιρίες στον χώρο της πληροφορικής όπως η Microsoft.
Συμβουλές για την ασφάλεια
Μερικές από τις συμβουλές για την ασφάλεια διαθέσιμες για την καθοδήγηση των εφήβων στο διαδίκτυο από την Microsoft είναι:
Συνεχίστε να διατηρείτε την επικοινωνία στην οικογένεια όσο περισσότερο ανοιχτή και θετική για τους υπολογιστές μπορείτε. Να τους μιλάτε συνεχώς για τη ζωή, τους φίλους και τις δραστηριότητές τους στο Internet όπως θα κάνατε και για τους φίλους και τις δραστηριότητές εκτός Internet.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας ενημερώνουν εάν κάτι ή κάποιος στο Internet τα κάνει να νοιώθουν άβολα ή τα απειλεί. Εάν είσαι έφηβος και κάτι ή κάποιος στο Internet σου φαίνεται περίεργος, πες το σε κάποιον.
Δημιουργήστε μια λίστα οικιακών κανόνων χρήσης του Internet ως οικογένεια.
Συμπεριλάβετε τα είδη των τοποθεσιών που υπερβαίνουν τα όρια, τις ώρες χρήσης του Internet, ποιες πληροφορίες δεν πρέπει να κοινοποιούνται στο Internet και οδηγίες για την επικοινωνία με άλλους στο Internet, συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας σε κανάλια συνομιλίας.
Τοποθετήστε τους υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι με το Internet σε ανοικτό χώρο και όχι στο δωμάτιο κάποιου εφήβου.
Μάθετε για το λογισμικό φιλτραρίσματος Internet (όπως ο Γονικός έλεγχος στα Windows ως συμπλήρωμα στη γονική εποπτεία.
Συμβάλλετε στην προστασία των παιδιών σας από αναδυόμενα παράθυρα με προσβλητικό περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα αποκλεισμού των αναδυόμενων παραθύρων που ενσωματώνει ο Internet Explorer. Μπορείτε επίσης να αποκλείσετε τα αναδυόμενα παράθυρα που ίσως εμφανίζονται όταν δεν κάνετε περιήγηση στο Internet, με τον Windows Defender.
Μάθετε ποια κανάλια συνομιλίας ή ποιες ομάδες μηνυμάτων επισκέπτονται τα παιδιά σας και με ποιους συνομιλούν στο Internet.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να χρησιμοποιούν ελεγχόμενα κανάλια συνομιλίας και επιμείνετε να παραμένουν στην ανοικτή περιοχή του δωματίου συνομιλίας.
Επιμείνετε να μην συμφωνήσουν ποτέ να συναντήσουν κάποιον διαδικτυακό φίλο.
Μάθετε στα παιδιά σας να μην μεταφορτώνουν προγράμματα, μουσικά κομμάτια ή αρχεία χωρίς την άδειά σας.
Εάν μοιράζονται αρχεία ή λαμβάνουν κείμενο ή εικόνες από το Web, ίσως αυτό να αποτελεί παραβίαση των νόμων περί πνευματικών δικαιωμάτων και να είναι παράνομο.
Μιλήστε με το παιδί σας για το ακατάλληλο περιεχόμενο και την πορνογραφία στο Internet και καθοδηγήστε τα προς θετικές διαδικτυακές τοποθεσίες, σχετικά με την υγεία και τη σεξουαλικότητα.
Προστατέψτε τα από ανεπιθύμητη αλληλογραφία. Πείτε στα παιδιά σας να μην δίνουν τη διεύθυνση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο Internet, να μην απαντούν σε ανεπιθύμητη αλληλογραφία και να χρησιμοποιούν φίλτρα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Μάθετε τις τοποθεσίες Web που επισκέπτονται συχνότερα τα παιδιά σας.
Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας δεν επισκέπτονται τοποθεσίες με προσβλητικό περιεχόμενο και δεν δημοσιεύουν προσωπικά δεδομένα ή φωτογραφίες του εαυτού τους.
Μάθετε στα παιδιά σας να φέρονται στο Internet υπεύθυνα και ηθικά. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν το Internet για να διαδώσουν φήμες, να παρενοχλήσουν ή να απειλήσουν άλλους.
Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας θα ζητήσουν την άδειά σας προτού εκτελέσουν κάποια οικονομική συναλλαγή στο Internet, συμπεριλαμβανομένης της παραγγελίας, της αγοράς ή της πώλησης κάποιου αντικειμένου.
Συζητήστε με τα παιδιά σας για τα τυχερά παιχνίδια στο Internet και τους πιθανούς κινδύνους. Υπενθυμίστε τους πώς είναι παράνομο να συμμετέχουν σε τυχερά παιχνίδια στο Internet.
