Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης "φωτίζει" το βαθύτερο αίτιο της κρίσης:
«Όποιος επιμελείται μόνον τον εαυτόν του αμελεί δε τον αδελφόν του, αυτός βλάπτει και τον ίδιον εαυτόν του».
Ο άγιος
Νικόδημος, πατερικός ερμηνευτής της Καινής Διαθήκης, ερμηνεύοντας τους
λόγους του αποστόλου Παύλου, στην Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή, κεφ. γ΄,
γράφει:
«Εὐθύς βάλλει ὁ Ἀπόστολος τό πρῶτον πάθος ἀπό ὅλα τά πάθη καί τήν πρώτην ρίζαν ὁπού γεννᾶ ὅλα τά κακά, ἤγουν τήν φιλαυτίαν,
διατί φυσικῶ τῷ τρόπω, πρῶτον τινάς ἀγαπᾶ τόν ἑαυτόν του καί ἔπειτα διά
τόν ἑαυτόν του ἀγαπᾶ καί τούς ἄλλους ἀνθρώπους καί τά ἄλλα τοῦ κόσμου
πράγματα.
Εἶναι λοιπόν ἡ φιλαυτία μία ἄτακτος φιλία τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀπό τήν ὁποίαν νικώμενοι κάμνομεν ὅλα τά κακά καί τά πάθη διά νά θεραπεύσωμεν τόν ἑαυτόν μας
καί ἡ ὁποία μᾶς κάμνει νά μή στοχαζώμεθα καί... νά θέλωμεν τό καλόν του
πλησίον μας ἀλλά μόνον τό ἐδικόν μας, διότι φίλαυτος λέγεται ἐκεῖνος ὁ
ἄνθρωπος, ὁπού φιλεῖ μόνον τόν ἑαυτόν του, ἀπό τό ὁποῖον ἀκολουθεῖ τό νά
μή φιλῆ οὔτε τόν ἑαυτόν του.
Διότι
καθώς ἀκολουθεῖ καί εἰς τά μέλη τοῦ σώματος καί ἡ βλάβη τοῦ ἑνός
μέλους, τοῦ ὀφθαλμοῦ θετέον ἤ τῆς χειρός ἤ τοῦ ποδός διαβαίνει καί εἰς
τά ἄλλα μέλη, ἤ καθώς ἀκολουθεῖ εἰς τήν οἰκίαν, εἰς τήν οἰκοδομήν τοῦ
οἴκου καί ὅταν ἐβγάνη τινάς μίαν πέτραν ἀπό τόν τοῖχον σείει καί
ταράττει καί τάς ἄλλας πέτρας, ἔτσι ἀκολουθεῖ καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῶν
Χριστιανῶν καί ὅποιος ἐπιμελεῖται μόνον τόν ἑαυτόν του ἀμελεῖ δέ τόν ἀδελφόν του, αὐτός βλάπτει καί τόν ἴδιον ἑαυτόν του».
