Ακολουθεί ολόκληρη η εγκύκλιος του σεβασμιωτάτου…
1. Η σημερινή Κυριακή, αδελφοί χριστιανοί, λέγεται «Κυριακή των Απόκρεω».
Λέγεται έτσι επειδή την Κυριακή αυτή αποκόπτουμε το κρέας από τα φαγητά μας. Καί την άλλη Κυριακή, που την λέμε «Κυριακή της Τυρινής», αποκόπτουμε και τα γαλακτερά. Καί έπειτα εισερχόμαστε στην νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Ας ετοιμαστούμε να νηστεύσουμε την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, αδελφοί μου χριστιανοί, όσο μπορεί ο καθένας. Ας κάνουμε την προσευχή μας για να καταφέρουμε κάπως καλύτερα φέτος την νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και με την ευχή της Παναγιάς μας θα τα καταφέρουμε. – Αλλά στο σημερινό μου κήρυγμα θα ήθελα, χριστιανοί μου, να σας μιλήσω για τον απόστολο Ονήσιμο, που εορτάζουμε σήμερα 15 Φεβρουαρίου. Έχει πολλά διδάγματα ο άγιος αυτός να μας δώσει και γι᾽ αυτό προτίμησα να μιλήσω γι᾽ αυτόν.
2. Ο απόστολος Ονήσιμος ήταν ένας δούλος στο αφεντικό του τον Φιλήμονα, στις Κολοσσές της Φρυγίας. Το αφεντικό του τον αγόρασε και...
τον έκανε δούλο του. Όπως τώρα, χριστιανοί μου, πηγαίνουμε στην αγορά και αγοράζουμε πατάτες και ντομάτες και διάφορα άλλα υλικά, έτσι τότε οι πλούσιοι άνθρωποι πήγαιναν στην αγορά και αγόραζαν ανθρώπους. Έτσι λοιπόν ο πλούσιος έμπορος Φιλήμονας αγόρασε από την αγορά έναν άνθρωπο και από το ρήμα «ονίνημι», που σημαίνει «ωφελώ», του έδωσε το όνομα «Ονήσιμος», για να του είναι ένας ωφέλιμος και χρήσιμος δούλος. Ήταν πραγματικά καλός και ωφέλιμος ο δούλος αυτός στην αρχή, αλλά μετά έκλεψε κάποιο αντικείμενο από το σπιτικό του αφέντη του και έφυγε. Αν τον ανακάλυπτε ο κύριός του ο Φιλήμονας, θα είχε πολύ άσχημο τέλος, γιατί οι δραπέτες δούλοι τιμωρούνταν πολύ αυστηρά από το κράτος. Γι᾽ αυτό και ο κλέφτης και δραπέτης δούλος Ονήσιμος, για να μην ανακαλυφθεί, έφυγε στην μεγαλούπολη Ρώμη, την πρωτεύουσα του τότε κόσμου, ώστε να μπορεί να κρυφτεί και να χαθεί στο χάος της.
Αλλά ήρθαν δύσκολες μέρες για τον δραπέτη δούλο, τον Ονήσιμο, γιατί δαπανήθηκαν τα χρήματα από την πώληση του αντικειμένου αυτού που έκλεψε από το αφεντικό του. Καί άρχισαν τότε ανήσυχες και εναγώνιες σκέψεις στον Ονήσιμο. Πως θα ζήσει; Καί τι θα γίνει, εάν το αφεντικό του τον κατήγγειλε στην αστυνομία και αυτή τον ανακάλυπτε; Γιατί υπήρχε ειδικό τμήμα που ερευνούσε τους δραπέτες δούλους. Από το μυαλό του Ονήσιμου, αυτού που γιορτάζουμε σήμερα, θα πέρασαν μελαγχολικές αποφάσεις, ότι θα ήταν καλύτερα να δώσει τέρμα στην ζωή του. Αλλά, ω!, τι καλό Θεό που έχουμε! Τι παρήγορες και φωτεινές σκέψεις δίνει στον απελπισμένο άνθρωπο η Χάρη του Θεού! Εκείνη την ώρα, αδελφοί μου, που ο φυγάς δούλος Ονήσιμος σκεφτόταν απογοητευτικά, εκείνη την ώρα ο Θεός τον φώτισε να σκεφθεί έναν υπέροχο άνθρωπο με μια μεγάλη καρδιά. Σκέφτηκε τον απόστολο Παύλο!
Γιά το Απόστολο αυτόν άκουγε συχνά από το αφεντικό του τον Φιλήμονα, γιατί τον είχε πνευματικό του πατέρα, επειδή είχε κατηχηθεί από αυτόν και πίστευσε στον Χριστό. Αλλά που είναι τώρα ο απόστολος Παύλος; Ήταν και αυτός στην Ρώμη, στην πόλη που ήταν και ο δούλος Ονήσιμος. Τον Παύλο τον έφεραν εκεί και τον φυλάκισαν! Τι έγκλημα έκανε; Δεν έκανε κανένα έγκλημα! Το μόνο «έγκλημά» του ήταν το ότι κήρυττε τον Ιησού Χριστό ως αληθινό Θεό και Σωτήρα. Καί ήταν έγκλημα αυτό για την εποχή εκείνη, όταν βασιλιάς ήταν ο Νέρωνας. Ο δούλος Ονήσιμος γνώριζε ότι ο απόστολος Παύλος ήταν στην φυλακή και μάλιστα μπορούμε να υποθέσουμε ότι το αφεντικό του ο Φιλήμονας θα τον είχε αποστείλει από την Φρυγία για να πάει δώρα αγάπης και σεβασμού στον φυλακισμένο πνευματικό του πατέρα.
4. Τον απόστολο Παύλο λοιπόν σκέφτηκε να επισκεφτεί στην φυλακή ο απελπισμένος κλέφτης και δραπέτης δούλος Ονήσιμος. Καί το έκανε. Εκεί στην φυλακή ο αμαρτωλός δούλος εξομολογήθηκε το αμάρτημά του στον μεγάλο Απόστολο. Εδώ, αγαπητοί μου χριστιανοί, είναι να θαυμάσει κανείς τον απόστολο Παύλο για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε την αμαρτωλή ψυχή, που είχε ενώπιόν του. Ελάτε πνευματικοί πατέρες, ελάτε διδάσκαλοι και παιδαγωγοί, ελάτε γονείς, ελάτε όλοι στην φυλακή της Ρώμης, για να μάθουμε από τον απόστολο Παύλο, πως πρέπει να μιλάμε για να σώζονται οι ψυχές και μάλιστα τα νέα μας παιδιά. Αν ο απόστολος Παύλος του μιλούσε με αποτομία και τον έλεγχε για το αμάρτημα που έκανε, θα τον απογοήτευε ακόμη περισσότερο. Θα τον σκότωνε. Αλλά του μίλησε με πολλή αγάπη και με σωστική θεολογία. Τού είπε ότι όλοι οι άνθρωποι ήμασταν δούλοι και σκλάβοι στην αμαρτία, αλλά ήρθε ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, και μας απελευθέρωσε. Είπε πολλά-πολλά για τον Χριστό ο Απόστολος στον απογοητευμένο Ονήσιμο, μέχρι που τον έκανε να γονατίσει και να πεί «πιστεύω και εγώ στον Χριστό»! Εκεί λοιπόν στην φυλακή ο απόστολος Παύλος κατήχησε τον αμαρτωλό νέο, τον κλέφτη και δραπέτη δούλο, και τον έκανε χριστιανό. Τώρα, ως λύση για το πρόβλημα του Ονησίμου, ο οποίος έτρεμε μήπως συλληφθεί, ο Παύλος του είπε να επιστρέψει στην Φρυγία και να πάει στο αφεντικό του τον Φιλήμονα. Ταράχθηκε ο Ονήσιμος όταν άκουσε την συμβουλή αυτή του Αποστόλου. Ταράχθηκε, γιατί φοβόταν πολύ τον Φιλήμονα για την κλοπή που του έκανε. Αλλά ο απόστολος Παύλος τον καθησύχασε και του είπε: «Μη φοβάσαι, Ονήσιμε. Ο Φιλήμονας είναι πνευματικό μου τέκνο. Εγώ τον έφερα στον Χριστό. Θα του γράψω ένα γράμμα, στο οποίο θα τον παρακαλώ να σε δεχθεί και θα το κάνει».
5. Έτσι, αγαπητοί μου χριστιανοί, ο απόστολος Παύλος γράφει στην φυλακή την Προς Φιλήμονα επιστολή του, στην οποία τον παρακαλεί να δεχθεί τον δούλο του, τον Ονήσιμο, που του έκανε κακό με την κλοπή και την φυγή του. Είναι το μικρότερο κείμενο της Καινής Διαθήκης η επιστολή αυτή. Αλλά είναι ένα υπέροχο κείμενο, που δείχνει το μεγαλείο της ψυχής του αποστόλου Παύλου, την αγάπη του, την ευγένειά του και τον φωτισμένο τρόπο που χρησιμοποιεί για την σωτηρία των ψυχών. Σας παρακαλώ, χριστιανοί μου, να διαβάσετε την επιστολή αυτή του μεγάλου Αποστόλου προς τον έμπορο Φιλήμονα. Είναι γραμμένη με πολλή τέχνη, με πολύ σοφία Θεού θέλω να πω. Είναι κείμενο θεόπνευστο. Στην επιστολή του αυτή ο απόστολος Παύλος παρακαλεί τον Φιλήμονα όχι μόνο να δεχθεί τον Ονήσιμο, αλλά να τον δεχθεί όχι πιά ως δούλο, όπως πρώτα, αλλά ως «αδελφό» και μάλιστα «αγαπητό» αδελφό (στιχ. 16)· γιατί τώρα ο Ονήσιμος είναι χριστιανός. Δηλαδή, στην περίπτωση αυτή ο έμπορος Φιλήμονας έκανε την πιο μεγάλη εμπορία: Έχασε δούλο και κερδίζει αδελφό χριστιανό! Ακόμη, γράφει ο Απόστολος στον Φιλήμονα να μην ζητήσει χρήματα από τον Ονήσιμο γι᾽ αυτό που του έκλεψε, αλλά να τα καταλογίσει σ᾽ αυτόν, στον Παύλο, το οφειλόμενό του και θα το εξοφλήσει αυτός, ο Παύλος (στιχ. 18-19).
Προσωπικά εντύπωση μου κάνει το λογοπαίγνιο του αποστόλου Παύλου στον Φιλήμονα. Σας είπα στην αρχή ότι ο Φιλήμονας ονόμασε τον δούλο που αγόρασε «Ονήσιμο» από το ρήμα «ονίνημι» (= ωφελώ), για να του είναι χρήσιμος και ωφέλιμος. Αλλά γράφει τώρα ο απόστολος Παύλος στον Φιλήμονα για τον δούλο του ότι αν και τον ονόμασε Ονήσιμο, όμως του φάνηκε «άχρηστος», δηλαδή «μη ονήσιμος». Τώρα όμως που έγινε χριστιανός του γράφει ότι θα του είναι «εύχρηστος», δηλαδή πραγματικά «ονήσιμος» (στιχ. 11)! Τέλος, ο απόστολος Παύλος, για να δεσμεύσει τον Φιλήμονα να του κάνει την χάρη που του ζητάει, να δεχθεί δηλαδή με αγάπη τον δραπέτη δούλο του, τον κεντρίζει στο φιλότιμο, που λέμε, και του λέγει: «Έχω εμπιστοσύνη στην τόσο μεγάλη σου υπακοή, που μου δείχνεις, και γι᾽ αυτό ξέρω και είμαι βέβαιος ότι θα κάνεις όχι μόνο αυτό που σού ζητώ, αλλά και παραπάνω από αυτό που σού ζητώ» (στιχ. 21).
6. Γιά να μην σας τα πολυλέγω, χριστιανοί μου, ο χριστιανός έμπορος Φιλήμονας, μετά από μία τέτοια επιστολή του πνευματικού του πατέρα, του αποστόλου Παύλου, προσέλαβε στο αρχοντικό του με πολλή αγάπη τον δούλο του Ονήσιμο, χριστιανό τώρα. Ο Ονήσιμος με την πνευματική καθοδηγία του αποστόλου Παύλου, αλλά και του κυρίου του Φιλήμονα, έζησε αγία χριστιανική ζωή και έγινε και Επίσκοπος, Δεσπότης που λέμε, στην Βέροια, κατά παράδοση, ή πιθανότατα στην Έφεσο. Εργάστηκε ιεραποστολικά με πολύ ζήλο και τελικά αξιώθηκε να μαρτυρήσει για τον Χριστό ύστερα από πολλά βασανιστήρια. Αυτά τα μεγαλεία γίνονται στην Εκκλησία του Χριστού με σωστούς πνευματικούς πατέρες, σαν τον απόστολο Παύλο.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
