Ερώτηση: Πάτερ Ραφαήλ, έχετε πει ότι στα μέρη μας την Ορθοδοξία την κατανοούμε σε μικρό βαθμό και τη βιώνουμε ελάχιστα. Θα θέλαμε να μας το αναπτύξετε περισσότερο.
Απάντηση: Ναι, χαίρομαι γι’ αυτή την ερώτηση. Διότι αυτό που συνέβη σ’ εμένα, έχει συμβεί και σε πολλούς άλλους στη Δύση. Εκεί, όταν μας έλειψαν όλα αυτά που πιστεύαμε και τα θεωρούσαμε δεδομένα στην ορθόδοξη χώρα μας, αρχίσαμε να ψάχνουμε. Ψάχνοντας, τελικά βρήκαμε πολύ περισσότερα από όσα περιμέναμε. Στην περίπτωσή μου, όταν σας λέω ότι έζησα την Ορθοδοξία ως την ίδια τη φύση του ανθρώπου, ήταν ακριβώς αυτό το πολύ περισσότερο από όσο περίμενα. Όταν βρέθηκα στην Αγγλία και γνώρισα από κοντά τον Προτεσταντισμό, εντυπωσιάστηκα. Ρωτούσα λοιπόν τον Θεό μυστικά στην καρδιά μου: Κύριε, γιατί η Ορθοδοξία να είναι πιο αληθινή, πιο σοφή, πιο βαθιά (ή δεν ξέρω και εγώ τι άλλο “πιο”) από τον Προτεσταντισμό; Και μου έδειξε ο Θεός ότι η Ορθοδοξία δεν είναι απλώς κάτι “πιο” (πιο σοφή, πιο αληθινή…), είναι η φύση του ανθρώπου! Γι’ αυτό και είναι κάτι “πιο” από οτιδήποτε άλλο. Διότι κάθε θρησκεία, κάθε αίρεση και πλάνη, κάθε ιδεώδες μας δηλώνει έναν άνθρωπο που ψάχνεται και ψάχνει. Όμως εκείνο που ουσιαστικά ψάχνει ο άνθρωπος είναι η Ορθοδοξία.
Συμβαίνει όμως και σε εμάς αυτό που συνέβαινε στους Εβραίους στην Παλαιά Διαθήκη: η αυτοσυνειδησία τους ότι αποτελούν τον εκλεκτό λαό του Θεού έγινε η αιτία της αμαρτίας τους. Το αποτέλεσμα! άρχισαν να υπερηφανεύονται. Θυμάστε ποια ήταν η αρχή του κηρύγματος της Φωνής του Λόγου, δηλαδή του αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού (έτσι τον αποκαλεί το τροπάριο: «Φωνή του Λόγου», «Φωνή εν ερήμω»); «Και μη δόξητε λέγειν εν εαυτοίς• Πατέρα έχομεν τον Αβραάμ- λέγω γαρ υμίν, ότι δύναται ο Θεός εκ των λίθων τούτων εγείρε τέκνα τω Αβραάμ».
Αντιστοίχως, τα λόγια αυτά ισχύουν και για τον χώρο της Ορθοδοξίας -και για μας τους Ρουμάνους και για τους Έλληνες, ίσως και για τους Ρώσους.
Και το περίεργο είναι πως ό,τι συνέβαινε πριν, στην ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης, συμβαίνει τώρα σ’ εμάς: αναφύονται πολλές πλάνες και στη Δύση, και στην ορθόδοξη διασπορά, αλλά και μεταξύ όλων των ορθοδόξων. Ο άνθρωπος πάντα και παντού ψάχνει και...
ψάχνεται. Λίγες πιθανότητες υπάρχουν για να βρει κάτι, τις περισσότερες φορές κινδυνεύει να χαθεί.
Πολλές φορές είδα πως η Ορθοδοξία κατανοείται πληρέστερα μακριά από τον τόπο της, εκεί όπου ο άνθρωπος θα πρέπει να ψάξει για να τη βρει, παρά εκεί όπου θεωρείται δεδομένη -στα παραδοσιακά της ορθόδοξα περιβάλλοντα. Διότι εκεί όπου τη συναντάς παντού, δεν της δίνεις την πρέπουσα σημασία συναντάς εκκλησίες παντού, υπάρχει πληθώρα ιερέων, και αν θέλεις να εξομολογηθείς, βρίσκεις εύκολα πνευματικό. Όλα μάς είναι βολικά, επειδή όμως τα θεωρούμε δεδομένα, τα χάνουμε. Διότι και η αμαρτία κάνει τη δουλειά της και λέγοντας αμαρτία εννοώ την αδιαφορία, την αμέλεια, τον εγωισμό ότι είμαστε ένας λαός αλλιώτικος από τους άλλους, τάχα ο λαός του Θεού.
Δεν υπάρχει ούτε ένα έθνος, από όσα γνώρισα, που να μη θεωρεί τον εαυτό του ως τον ομφαλό της γης. Είναι μια γη με δεκάδες ομφαλούς, από τους οποίους, βεβαίως, ο πρώτος είμαι εγώ και ο λαός μου! Αυτή είναι η μεγάλη αμαρτία, αυτό είναι το απόστημα που πυορροεί. Και εξαιτίας αυτής της αμαρτίας ο εκλεκτός λαός του Θεού σταύρωσε τον Θεό του- Τον έχασε, και μαζί με τον Θεό έχασε και την παράδοσή του. Ο απόστολος Παύλος ήθελε να είναι ανάθεμα για τον Χριστό, μόνο και μόνο για να έρθει στην Αλήθεια ο λαός του -όμως μέχρι σήμερα δεν έχει έρθει! (Στις μέρες μας όμως έρχονται μερικοί- αρκετοί ξυπνάνε.)
Σας τα λέω αυτά, για να μην κάνουμε και εμείς το ίδιο λάθος. Ο γέροντάς μου έλεγε: «Εμείς είμαστε ορθόδοξοι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι, επειδή είμαστε ορθόδοξοι πρέπει να είμαστε ταπεινοί, αφού είμαστε ορθόδοξοι, και την Ορθοδοξία την κρατάς μόνο με την ταπείνωση».
*O π. Ραφαήλ Νόικα είναι σεβαστός Ρουμάνος ορθόδοξος ερημίτης, πνευματικό τέκνο του γέροντα Σωφρονίου του Essex και «πνευματικός εγγονός» του Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου.
Από το βιβλίο του ιερομονάχου Ραφαήλ Νόικα , «Η καλλιέργεια του πνεύματος» Εκδόσεις “Το Περιβόλι της Παναγίας” 2013
