Ο Χριστός κατά κανόνα διενεργούσε θεραπείες αρρώστων και δαιμονισμένων, ήταν ο υπέροχος και υπέρτατος γιατρός. Στη σημερινή περικοπή (Ματθ. 14.14-22) προβάλλεται και ως υπερφυής τροφοδότης:
Όλη μέρα δίδαξε και γιάτρεψε τις ψυχές του πλήθους και «εθεράπευσε τους αρρώστους αυτών», και σαν εσπερινό κλείσιμο έθρεψε και τα σώματά τους.
Με αφορμή την ευαγγελική περικοπή θα αναφερθούμε σήμερα στο θέμα της διατροφής.
*****
Τα πάντα δείχνουν ότι το φαγητό δεν είναι σκοπός αλλά μέσο. Δεν ζούμε για να τρώμε, αλλά τρώμε για να ζούμε. Ο χριστιανός πρέπει να τρώει όχι με τον λαιμό και για τον λαιμό, αλλά με το… μυαλό! Η αυτοπειθαρχία και ο αυτοέλεγχος ενεργούν με εχεφροσύνη και κυβέρνηση. «Χωρίς σκέψη τίποτε μη κάνεις» παραινούσε ο Σειράχ (32.19), η δε σίτιση δεν είναι κάτι οτιδήποτε, αλλά κεντρικό συστατικό της καθημερινής ζωής. Για τους πιστούς όμως και για κάθε σοβαρό πρόσωπο, απόκειται στο μυαλό η ρύθμιση του τι, πόσο, πού, πότε, πώς και γιατί τρώμε.
* Τι τρώμε: τα αρμόδια είδη των εδωδίμων που συντελούν στη σωματική υγεία και στην ψυχική υγεία. Οφείλουμε να ξεχωρίζουμε τα ωφέλιμα από τα βλαβερά, για να καταναλώνουμε τα πρώτα και ν’ απέχουμε από τα δεύτερα.
* Πόσο τρώμε: όχι άπληστα σαν χοίροι ή μόσχοι προς πάχυνση αλλά λίγο ή μέτρια ή πολύ ανάλογα και σύμμετρα πάλι με την ηλικία, με την εργασία, με τη φυσική κατάσταση και κράση μας.
Δεν θα φάει το ίδιο ένας χειρώνακτας και ένας του γραφείου, ένας άνδρας και μια γυναίκα, ένας ώριμος και ένα παιδάκι, ένας εξασθενημένος οργανισμός σε ανάταξη με ένα μη προβληματικό άτομο.
Στον υγιή θα συστήσουμε εγκράτεια, ενώ τον...
άρρωστο θα παρακαλέσουμε ανυποχώρητα, δηλαδή θα πιέσουμε, να φάει έστω και αν δεν έχει όρεξη. Επίσης σε περιόδους νηστείας περιορίζεται κάπως μαζί με την ποιότητα και η ποσότητα.* Πού τρώμε: Στους ορισμένους κατάλληλους χώρους και όχι οπουδήποτε βρεθούμε. Μόνο τα κτήνη τρώνε οπουδήποτε οτιδήποτε βρουν.
* Πότε τρώμε: στις τακτές ώρες των γευμάτων και όχι άπαυστα. Πάλι μόνο τα ζώα τρώνε οποτεδήποτε, γι’ αυτό ούτε τα επαινούμε ούτε τα ψέγουμε, ενώ τους ανθρώπους και τους επαινούμε και τους ψέγουμε, κατά τον σχολιαστή της Κλίμακος (Α’ 1).
* Πώς τρώμε: σαν άνθρωποι και όχι σαν αγρίμια. Τρώμε και πίνουμε με άνεση αλλά και με συστολή, όχι θορυβωδώς και με άτακτες κινήσεις, μα με λεπτότητα και ευγένεια, ας είμαστε και μόνοι μας στο τραπέζι.
* Γιατί τρώμε: για να ζήσουμε και για να έχουμε δυνάμεις προς εργασία του καλού. Διαστρεβλώνεται και παραχαράζεται η υπόθεση σίτιση όταν κρατάμε το μέσο και το κίνητρο, που είναι η ευχαρίστηση, και απολακτίζουμε τον σκοπό, που είναι η επιβίωση και η υγεία.
Η τροφή είναι πάρεργο· μην αναποδογυρίζουμε, ανατρέπουμε τις αξίες. Τα πρωτεία ανήκουν στην ψυχή. Όσο περισσότερα δίνουμε στο σώμα, τόσο περισσότερα αφαιρούμε από το πνεύμα.
Οι πέντε άρτοι και τα δυό ψάρια που πολλαπλασίασε σήμερα ο Κύριος (Ματθ. 14.14-22) ήσαν τα μοναδικά τρόφιμα των αποστόλων· δεν τους βρισκόταν τίποτε άλλο. Άρα περνούσαν πενιχρά. Ο Ιωάννης στη δική του παράλληλη αφήγηση προσθέτει το στοιχείο ότι οι πέντε άρτοι ήσαν κριθαρένιοι, ούτε καν σταρένιοι (6.9).
*****
Όπως κάθε κανόνας, έτσι και το θέμα της λιτής δίαιτας έχει τις εξαιρέσεις του. Για τον άρρωστο θα ετοιμάσουμε το πιο ελκυστικό φαγητό, φυσικά και υγιεινό συγχρόνως. Μολονότι έχει ανάγκη υπερτροφίας, δεν έχει όρεξη. Εάν και το φαγητό είναι άνοστο και άγευστο, δηλαδή δυσάρεστο, πώς θα τον πείσουμε να φάει; Ο δίσκος του ασθενούς πρέπει να είναι άκρως επιμελημένος –ήδη η υπομονή του και ο πόνος του αντικαθιστά και ξεπερνά κάθε νηστεία και άσκηση.
Εξαιρέσεις γίνονται και σε άλλες εξαιρετικές περιπτώσεις. Ξανά το μέτρο το έδωσε ο καλεσμένος Χριστός στον γάμο της Κανά. Μετέτρεψε το νερό σε κρασί και μάλιστα σε κρασί ποιότητας. Ο γάμος αποτελεί κάτι το μοναδικό και ανεπανάληπτο στην ζωή του ατόμου, ένα σταθμό. Τη διάχυτη χαρά των πολλών συνδαιτημόνων δεν έπρεπε να σκιάσει η έλλειψη του «χαροποιού» υγρού.
Η Εκκλησία άλλωστε ενεργώντας με διάκριση έχει τακτές ημέρες στις οποίες έχουμε κατάλυση. Λύνεται η νηστεία και αναλώνονται αρτύσιμα. Έτσι γίνεται π.χ. στις Απόκριες πριν από την αυστηρότατη Σαρακοστή.
Συμπερασματικά, υπάρχουν εξαιρέσεις, μα λελογισμένα και όπως κελεύουν η αγία διάκριση και η αγία Εκκλησία, όχι η απληστία και η κοιλιοδουλεία. Μην εφευρίσκουμε δια της βίας «παραθυράκια».
*****
Είπαμε περί λιτότητας –τα λέει δηλαδή το Ευαγγέλιο. Πλην όμως το Ευαγγέλιο μιλάει και για ένα συμπόσιο πλουσιότατο, αλλιώτικο από τα άλλα, αφάνταστο. Μας το υπόσχεται. Τραπέζι τρυφής και χλιδής. Θα μας εκθέσει σε ψυχικό κίνδυνο; Όχι βέβαια! Η μεθυστική ευωχία θα είναι πνευματική. «Μακάριος ος φάγεται άριστον εν τη βασιλεία του Θεού» (Λουκ. 14.15).
Αν στον επίγειο γάμο θνητών υπάρξεων στην Κανά της Γαλιλαίας η διασκέδαση και η ευθυμία είχαν ανέβει στα ύψη, τι μέλλει να γίνει στο αιώνιο, αμίαντο δείπνο του γάμου του Αρνίου! Η νύμφη του Αρνίου Εκκλησία θα παρακαθίσει στο τραπέζι των Ουρανών και ο Θεός θα μας κερνάει γνώσεις και αποκαλύψεις και ηδονές πνευματικές που θα ξετρελλαίνουν· αμόλυντες και ακόμη περισσότερο αγιοποιητικές τέρψεις και αγαλλιάσεις και ευφροσύνες και χάρες απερίγραπτες, αφού ανήκουν στη σφαίρα άλλου κόσμου, άγευστου και άψαυστου από εμάς.
Θα πίνει τότε μαζί μας ο Ιησούς «πρόσωπον προς πρόσωπον» (Α’ Κορ. 13.12) και «ενώπιος σε ενώπιο [απέναντι] σαν… στον φίλο του» (Γεν. 33.11). Θα πίνει από «του γεννήματος της αμπέλου». Μας περιμένει για να το ξαναπιεί και για να το ξαναπιούμε εμείς οι δικοί Του μαζί Του «καινόν εν τη βασιλεία του πατρός» (Ματθ. 26.29). Μέθη αξεδίψαστη και άρρητη, απόλαυση άπαυστη και άφραστη, ακόρεστος κόρος. Αν ο πρόσκαιρος ευπαθής και φθαρτός «οίνος ευφραίνει καρδιά ανθρώπου» (Ψαλμ. 103.15), τι έχει να γίνει εκεί με το αείροο ηδύποτο οινόπνευμα των ναμάτων του Πνεύματος!
Λοιπόν εκείνου ο σφοδρός πόθος σαν να «λέγει μοι· γράψον [εσύ επίσης], μακάριοι οι εις το δείπνον του γάμου του αρνίου κεκλημένοι» (Αποκ. 19.9).
*****
Στον Αύγουστο δεσπόζει η μεγάλη εορτή της Παναγίας μας. Σαν ετοιμασία για να την πανηγυρίσουμε αντάξια, προηγείται η νηστεία της. Κανείς δεν πρέπει να υστερεί. Πρόκειται για περίοδο βραχεία και εύκολη λόγω των αφθόνων καρπών της εποχής, κηπευτικών και οπωρικών.
Με τις πρεσβείες αυτής που γαλούχησε και έθρεψε τον τροφοδότη και κηδεμόνα του Σύμπαντος είθε να επικρατήσουμε στο πάθος λαιμού-στομάχου, ώστε ν’ αποφύγουμε άλλα δυσίατα επίσης πάθη και ασθένειες.
Αμήν!
Ιερομόναχος Ιουστίνος
πηγή: koinoniaorthodoxias
