Τρία είναι τα γενικότερα πάθη, μέσω των οποίων γεννιούνται όλα τα άλλα: η φιληδονία, η φιλαργυρία και η φιλοδοξία.
Τέλειο μίσος με όλη την καρδιά μας διδάσκει ο Δαβίδ να έχουμε εναντίον των δαιμόνων (Ψαλμ. 138:22), γιατί είναι εχθροί της σωτηρίας μας· και αυτό το μίσος είναι πάρα πολύ κατάλληλο για την εργασία της αρετής. Ποιος είναι λοιπόν εκείνος που μισεί με τέλειο μίσος τους εχθρούς; Εκείνος που δεν αμαρτάνει πλέον ούτε στην πράξη, ούτε με τη διάνοια. Όσο οι προϋποθέσεις της φιλίας με τους εχθρούς, δηλαδή οι αιτίες των παθών είναι σ’ εμάς, πώς θα επιτύχουμε το μίσος εναντίον τους; Γιατί η φιλήδονη καρδιά δεν...μπορεί να διατηρεί μέσα της αυτό το μίσος.
Για τη φιλαυτία, η οποία μισεί τους πάντες, δίκαια είπε κάποιος σοφός, ότι πρώτος απ’ όλους τους κακούς λογισμούς είναι ο φοβερός αυτός πόλεμος της φιλαυτίας, που μοιάζει με τύραννο.
Μην ξεχνάς, φιλόχριστε, και τούτο: ότι ένα πάθος, όταν βρει τόπο μέσα σου και ριζώσει με τη συνήθεια, φέρνει και άλλα πάθη μαζί του στην ίδια μάνδρα. Και αν συγκρούονται μεταξύ τους τα πάθη και οι δημιουργοί τους δαίμονες, όλοι όμως σύμφωνοι ζητούν την απώλειά μας.
Η φιλαυτία, η φιληδονία και η φιλοδοξία διώχνουν από την ψυχή τη μνήμη του Θεού. Η φιλαυτία γεννά αφάνταστα κακά, κι όταν λείψει η μνήμη του Θεού, τότε σηκώνεται μέσα μας η ταραχή των παθών.
Εκείνος που έβγαλε με τη ρίζα από την καρδιά του τη φιλαυτία, εύκολα θα νικήσει και τα λοιπά πάθη με την βοήθεια του Κυρίου. Γιατί από τη φιλαυτία γεννιούνται και η οργή και η λύπη και η μνησικακία και η φιληδονία και η θρασύτητα· επειδή εκείνος που νικήθηκε από τη φιλαυτία, είναι αιχμάλωτος και των λοιπών παθών. Φιλαυτία είναι η εμπαθής διάθεση και φιλία προς το σώμα και η εκπλήρωση των σαρκικών θελημάτων.
Ο πρώτος αγώνας μας είναι να ελαττώσουμε τα πάθη και να τα νικήσουμε κατά κράτος. Δεύτερος αγώνας είναι η απόκτηση των αρετών και να μην αφήσουμε άδεια και άπρακτη την ψυχή μας. Τρίτο αγώνισμα του πνευματικού δρόμου είναι να φυλάγουμε άγρυπνα τους καρπούς των αρετών και των κόπων μας. Γιατί έχουμε προσταγή, όχι μόνο να εργαζόμαστε με κόπο, αλλά και να φυλάγουμε άγρυπνα (Γεν. 2:15).
Από το βιβλίο: Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών, τ. Β’, “Εκατό ψυχωφελή κεφάλαια”, σελ. 10 κ.ε. (κεφ. 10, 63, 65, 75, 92, 93, 97). Εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας».
https://www.koinoniaorthodoxias.org/pateriko-anthologio/i-filaytia-kai-ta-pathi/
http://paterikos.blogspot.com/2021/07/blog-post_770.html
