Ο Άγιος Νεκτάριος για τον Ελληνισμό.
Ο π. Εφραίμ σε δημόσια ομιλία του παρότρυνε να βρούμε το έργο του Αγίου Νεκταρίου, το αναφερόμενο εις τον Ελληνισμό. Το αναζήτησα και δημοσιεύω ελάχιστα αποσπάσματα. Εις το τέλος του κειμένου, υπάρχει η παραπομπή, όπου όποιος επιθυμεί να διαβάσει ολόκληρο το έργο του Αγίου. Το κείμενο είναι εις το πρωτότυπο.
.Ελληνική φιλοσοφία. Δυό λέξεις· αλλά λέξεις μεσταί μεγάλων και υψηλών εννοιών.
.Η Ελληνική φιλοσοφία εδίδαξεν την πρόνοιαν του Θεού πρός την ανθρωπότητα και εγένετο διά των υγιών αυτής θεωριών παιδαγωγός της ανθρωπότητος εις Χριστόν.
.H Ελληνική φιλοσοφία προώρισται ίνα καταστήση τους πάντας Έλληνας· εγεννήθη υπέρ του χριστιανισμού και συνεταυτίσθη μετ᾿ αυτού, όπως εργασθή πρός σωτηρίαν της ανθρωπότητος. Έλλην και φιλοσοφία εισί δυό τινά αναπόσπαστα· μαρτυρεί δε και ο Απόστολος των εθνών Παύλος λέγων: Έλληνες σοφίαν ζητούσιν. Ο Έλλην αληθώς εγεννήθη, ίνα φιλοσοφή· διότι εγεννήθη διδάσκαλος της ανθρωπότητος. Αλλ᾿ εάν η φιλοσοφία εγένετο παιδαγωγός εις Χριστόν έπεται ότι ο Έλλην πλασθείς φιλόσοφος επλάσθη χριστιανός, επλάσθη ίνα γνωρίση την αλήθειαν και διαδώ αυτήν τοίς έθνεσιν.
Ο Έλλην λοιπόν διά της φιλοσοφίας εγνώρισε πρώτον την ύπαρξιν του θείου και είτα εαυτόν, οίος αληθώς εστι· διά της γνώσεως του Θεού έσχε τελείαν εαυτού γνώσιν· γνωρίσας δε εαυτόν έγνω την σχέσιν αυτού πρός το θείον, την ευγένειαν αυτού, και έγνω ότι η πρός το θείον αφομοίωσις είναι το πρώτιστον των καθηκόντων.
. Ο Έλλην ανευρών εν τώ χριστιανισμώ τάς αυτάς αρχάς και ...την εικόνα του τελείου, του ιδανικού αυτού, και τον μόνον διδάσκαλον τον δυνάμενον να διδάξη αυτόν πάν ό,τι επεθύμει να γνωρίση, να μάθη, και ό,τι αυτός επόθει και επεζήτει, και ευρών αυτόν ερμηνευτήν των αισθημάτων αυτού, ενεκολπώθη αυτόν και περιέθαλψεν. Ο χριστιανισμός ως πρώτον δώρον αυτού εδωρήσατο αυτώ νέαν ζωήν· ο δε Έλλην υπεστήριξεν αυτόν διά των αγώνων και των αιμάτων του.
. Η Ελληνική φιλοσοφία εποδηγέτει το Ελληνικόν έθνος εις τον χριστιανισμόν· ότι δε η Ελληνική φιλοσοφία τοιούτος υπήρξε ποδηγέτης μαρτυρεί και o ιερός πατήρ Κλήμης ο Αλεξανδρεύς λέγων: «ήν μέν ούν πρό της του Κυρίου παρουσίας εις δικαιοσύνην Έλλησιν αναγκαία· νυνί δε χρησίμη πρός θεοσέβειαν γίνεται, προπαιδεία τις ούσα τοίς την πίστιν δι᾿ αποδείξεως καρπουμένοις· ότι ο πούς σου φησίν (Παροιμ.) ου μη προσκόψη, επί την πρόνοιαν τα καλά αναφέροντος εάν τέ ελληνικά ή, εάν τέ ημέτερα· πάντων γάρ αίτιος των καλών ο Θεός, αλλά των μέν κατά προηγούμενον, ως της τέ διαθήκης της Παλαιάς και της Νέας· τοίς δε κατ᾿ επακολούθημα, ως της φιλοσοφίας· τάχα δε και προηγουμένως τοίς Έλλησιν εδόθη τότε πρίν ή τον Κύριον καλέσαι και τους Έλληνας· επαιδαγώγει γάρ και αυτό το Ελληνικόν, ως ο νόμος τους Εβραίους εις Χριστόν.
Προπαρασκευάζει τοίνυν η φιλοσοφία προοδοποιούσα τον υπό Χριστού τελειούμενον… μία γάρ η της αληθείας οδός αλλ᾿ εις αυτήν καθάπερ εις αέναον ποταμόν εκρέουσι τα ρείθρα άλλα άλλοθεν».
Καί αύθις ο ιερός πατήρ λέγει περί της Ελληνικής φιλοσοφίας· «αλλ᾿ ει μέν μη καταλαμβάνει η Ελληνική φιλοσοφία το μέγεθος της αληθείας, έτι δε εξασθενεί πράττειν τάς κυριακάς εντολάς, αλλ᾿ ούν γέ προκατασκευάζει την οδόν τη βασιλικωτάτη διδασκαλία, αμηγέπη σωφρονίζουσα, και το ήθος προτυπούσα και προστύφουσα εις παραδοχήν της αληθείας».
. Ο Κλήμης παραβάλλει την σοφίαν πρός τον υετόν, τους δε φιλοσοφούντας πρός τάς ποικίλας βοτάνας της γής, αίτινες καίτοι υπό των αυτών ποτίζονται ναμάτων, εκάστη όμως πρός την ιδίαν φύσιν τον χυμόν μεταβάλλει. Ιδού οι λόγοι αυτού: «Καταφαίνεται τοίνυν προπαιδεία η Ελληνική, σύν και αυτή φιλοσοφία θεόθεν ήκειν εις ανθρώπους, ου κατά προηγούμενον, αλλ᾿ όν τρόπον οι υετοί καταρρήγνυνται εις την γήν την αγαθήν, και εις την κοπρίαν, και επί τα δωμάτια, βλαστάνει δ᾿ ομοίως και πόα, και πυρός, φύεταί τε και επί των μνημάτων συκή, και εί τι των αναιδεστέρων δένδρων· και τα φυόμενα εν τύπω προκύπτει των αληθών».
. Ο Κλήμης διακρίνει την αληθή φιλοσοφίαν της σοφιστείας και τα καλώς παρ᾿ αυτής ειρημένα των μη καλώς ειρημένων· τούτο δείκνυται και εκ των εξής. «Φιλοσοφίαν ου την Στωικήν λέγω, ουδέ την Πλατωνικήν, ή την Επικούρειόν τε και Αριστοτελικήν· αλλ᾿ όσα είρηται παρ᾿ εκάστη των αιρέσεων τούτων καλώς, δικαιοσύνην μετ᾿ ευσεβούς επιστήμης εκδιδάσκοντα, τούτο σύμπαν το εκλεκτικόν φιλοσοφίαν φημί· όσα δε ανθρωπίνων λογισμών αποτεμόμενοι παρεχάραξαν, ταύτα ουκ αν ποτέ θεία είποιμ᾿ άν».
. Ιδού ο Κλήμης τι λέγει περί της ερμηνείας των Ιερών Γραφών εν τη Ελληνική φωνή:
«Διά τούτο γάρ Ελλήνων φωνή ερμηνεύθησαν αι Γραφαί ως μη πρόφασιν αγνοίας προβάλλεσθαι δυνηθήναι ποτέ αυτούς, οίους τέ όντας επακούσαι και των παρ᾿ ημίν, ήν μόνον εθελήσωσιν».
. Η ανθρωπότης εζήτει θείαν αποκάλυψιν όπως μάθη την αλήθειαν και βεβαιωθή και πεισθή· η ανθρωπότης εδείτο θείου διαπλάστου· η δε φιλοσοφία εστερείτο τούτων. Η ανθρωπότης εύρεν ταύτα εν τώ χριστιανισμώ πρός όν εποδηγέτει η Ελληνική φιλοσοφία· αύτη η εμή περί του ζητήματος τούτου ταπεινή γνώμη.
Εν Αθήναις τη 17 Ιουνίου 1896.
Ο Πενταπόλεως ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
Μυργιώτης Παναγιώτης
Μαθηματικός
Πηγή: https://paterikos.blogspot.com/2022/12/blog-post_634.html
Πηγή: synaxipalaiochoriou.blogspot.com
