Ὁ Ὅσιος Σοφιανός, ὑπῆρξε σημαντική θρησκευτική προσωπικότητα τῆς ἐποχῆς του (17ος αἰ.) στήν περιοχή τῆς Ἠπείρου καί θεωρεῖται ὁ πρόδρομος τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Γεννήθηκε στό χωριό Πολύτσιανη (περιοχή Πωγωνίου τῆς Βορείου Ἠπείρου). Ὅπως ὁ λύχνος τοποθετεῖται πάνω στὴν λυχνία, γιὰ νὰ φωτίζῃ ὅλη τὴν οἰκία, ἔτσι καὶ ὁ Ὅσιος Σοφιανός, ὁ φωτιστὴς τοῦ ποιμνίου του, τοποθετήθηκε μὲ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ στὸν ἱστορικό θρόνο τῆς Δρυϊνουπόλεως. Ἔγινε γνωστός ἀπό τήν στιγμή πού ἀνέλαβε Ἐπίσκοπος Δρυϊνουπόλεως μέ ...
χαρακτηριστικότερη τήν συμβολή του στήν ἀναχαίτιση τῆς ἐξώμοσης (δηλ. τῆς ἄρνησης – μέ τήν βία τοῦ Χριστιανισμοῦ – καί ἀποδοχῆς τοῦ μωαμεθανισμοῦ) στήν Ἤπειρο.Τήν ἐποχή πού ἔζησε, οἱ ἐξισλαμισμοί ἦταν ἰδιαιτέρως σύνηθες φαινόμενο. Ὁ ἴδιος θέλοντας νά ἀντιμετωπίσῃ αὐτήν τήν κατάσταση περιόδευε ἀπό χωριό σέ χωριό γιά νά πείσῃ τόν κόσμο νά διατηρήσῃ τίς παραδόσεις καί τήν πίστη του. Ἐδῶ ὁ ἀσκητὴς Ἐπίσκοπος, ὁ Ὅσιος Σοφιανός, μὲ τὶς διδαχές του, τὶς νουθεσίες του, τὴν ἀκατάβλητη ὑποδειγματικὴ ὑπομονή του καὶ τὸ θαρραλέο του φρόνημα ὕψωσε ἀναχαιτιστικὸ φράγμα στὴν ἀλλόθρησκη ἐπιβουλὴ πρὸς ἐξισλαμισμὸ τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν. Παράλληλα, ἵδρυσε σχολεῖο στὴν περίφημη Ἱερά Μονὴ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου στὴν Πολύτσανη, μὲ σκοπὸ τὴν διδασκαλία τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καὶ τὴν διάδοση καὶ στήριξη τοῦ Χριστιανισμοῦ.
Σύμφωνα μέ τόν Βασίλειο Μπάρα, ὅταν ἡ κατάσταση ἔγινε ἐκρηκτική καί οἱ ἀρνησίθρησκοι ἐπικίνδυνα ἀπειλητικοί, «ὁ Σοφιανός δέν μπόρεσε νά κρατηθεῖ περισσότερο στά παρασκήνια. Βρέθηκε ἀπό τούς πρώτους ἐκεῖ πού τόν καλοῦσε τό καθῆκον τῆς τιμῆς, ἀνάμεσα στό ἀγωνιζόμενο ποίμνιό του, καί τό ἐσκέπασε μέ τίς πατρικές του φτεροῦγες». Καί ὁ Βασίλειος Μπάρας ἀναφέρει ἀκόμα: «Ἄρα ὁ Παπα-Γιάννης ἀπό τίς ἀπάτητες βουνοπλαγιές τῆς Μουργκάνας καί ὁ Ἐπίσκοπος Σοφιανός ἀπό τά ψηλώματα τῆς Νεμέρτζικας, μαζί μέ τούς ἄλλους ἀφανεῖς ἥρωες καί τό ἀνώνυμο καί ἀλογάριαγο πλῆθος τῶν ἀγωνιστῶν, ἐκράτησαν τήν Ῥωμηοσύνη καί Χριστιανοσύνη ἐκεῖ ἀπάνω στά βόρεια μέρη τῆς Ἠπείρου». Ὁ κατεξοχήν ἱστοριοδίφης τῆς Ἠπείρου Παναγιώτης Ἀραβαντινός σημειώνει: «Ὁ σεβάσμιος οὗτος ἀνήρ τά μέγιστα συνετέλεσεν εἰς ἀναχαίτισιν τοῦ χειμάρρου τῆς ἐξωμωσίας τοῦ ἀπειλοῦντος νά κατακλύσει ὁλόκληρον τήν Ἤπειρον». Ἄλλος ἕνας βαθύς γνώστης τῆς ἠπειρωτικῆς ἱστορίας, ὁ Φάνης Μιχαλόπουλος, σέ μία σημαντική μελέτη γιά τόν Ὅσιο Σοφιανό, γράφει ὡς συμπέρασμα: «Ὅταν ὁ Ἑλληνισμός κινδύνευε νά χαθεῖ στήν Ἤπειρο, ἐξαιτίας τῶν ἀθρόων ἐξισλαμισμῶν, υπήρξεν ὁ πρῶτος πού ὀρθώθηκε ἐναντίον τοῦ μιάσματος καί μέ τίς ὁμιλίες του καί τήν θεία του ἔξαρση, κατόρθωσε νά τό σταματήσει. Ἄν στό ἀλύτρωτο ἐκεῖνο τμῆμα τῆς Βορείου Ἠπείρου σώζονται Ἕλληνες, αὐτό ὀφείλεται στόν ἅγιο Σοφιανό καί στόν κατόπιν μεγάλο ἐθναπόστολο Ἅγιο Κοσμᾶ, πού κι αὐτός περιηγήθηκε τά μέρη ἐκεῖνα καί τά ἐνίσχυσε στό θρησκευτικό καί ἐθνικό πεδίο. Ὁ Ἅγιος Σοφιανός πρέπει νά ἀριθμηθεῖ μεταξύ τῶν μεγάλων ἀναγεννητῶν του Γένους».
Πρίν τήν κοίμησή του, παραιτεῖται ἀπό τά ἀρχιερατικά του καθήκοντα καί γίνεται Μεγαλόσχημος Μοναχός στήν Ἱερά Μονή Ἁγίου Ἀθανασίου τῆς Πολύτσανης, γιά νά δοθεῖ ὁλοκληρωτικά στήν ἡσυχία καί τήν προσευχή. Ἡ ἁγιότητα τοῦ βίου του, τὸ βάθος τῆς Πίστεώς του καὶ ὁ ἔνθερμος ζῆλος του ἔκαναν τὸν Ὅσιο πολὺ ἀγαπητὸ σέ ὅλους.
https://monastiriakonitsis.wordpress.com/
