ΜΕΓΑΛΟΣ ιεράρχης, θεοφώτιστος θεολόγος, χαρισματικός ερμηνευτής των θείων δογμάτων της πίστεως καί πρόμαχος της "Ορθοδοξίας είναι ό "Αγιος Γρηγόριος, ό Ναζιανζηνός, που ή Εκκλησία μας τιμάει στίς 25 Ιανουαρίου.
Είναι «αστέρι της "Ορθοδοξίας»,πού υμνήθηκε καί τιμήθηκε στο πέρασμα των αιώνων όσο ελάχιστοι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας. Ή Γ' Οικουμενική Σύνοδος τον χαρακτήρισε «Μέγα».Ό Άγιος Βασίλειος έγραψε...
Είναι «αστέρι της "Ορθοδοξίας»,πού υμνήθηκε καί τιμήθηκε στο πέρασμα των αιώνων όσο ελάχιστοι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας. Ή Γ' Οικουμενική Σύνοδος τον χαρακτήρισε «Μέγα».Ό Άγιος Βασίλειος έγραψε...
γι' αυτόν ότι ήταν ποιμένας καί επίσκοπος άξιος, «ίνα κυβερνά την καθ' άπασαν την Οίκουμένην Έκκληοίαν».
Επαίνεσαν επίσης τον Γρηγόριο, ό Θεόδωρος ό Στουδίτης, ως μύστης της Θεολογίας, ό Ιωάννης ό Σικελιώτης καί άλλοι μελετητές των λόγων του, πού αποφάνθηκαν ότι ό ιεράρχης «είναι όχι εφάμιλλος, αλλά υπέρτερος των Ελλήνων ρητόρων». Ό εκκλησιαστικός συγγραφέας Ρουφίνος πού μετέφρασε τους λόγους του στα Λατινικά έγραψε επιγραμματικά: «Δεν υπάρχει ορθόδοξος πού να μη συμφωνεί στην πίστη με τον Γρηγόριο».
Γεννήθηκε το 329 στην Άριανζό, προάστιο της Ναζιανζού καί γι αυτό λέγεται καί Ναζιανζηνός. Ήταν από πλούσια οικογένεια. Ό πατέρας του ονομαζόταν καί αυτός Γρηγόριος καί έγινε επίσκοπος στη Ναζιανζό. Ή μητέρα του, ή Νόννα, ήταν γυναίκα με φλογερή πίστη καί τον ανέθρεψε χριστιανικά. Τον διαπαιδαγώγησε με αξιοζήλευτη φροντίδα. Του καλλιέργησε αισθήματα αγάπης για τους φτωχούς, τους πονεμένους καί τους διωκόμενους από τυράννους.
Σπούδασε στην Καισαρεία της Καππαδοκίας, στην Καισαρεία της Παλαιστίνης καί στην Αθήνα. Εδώ, στο «κλεινόν άστυ» έμεινε έξι χρόνια καί παρακολούθησε κυρίως ρητορική καί φιλοσοφία,
Στήν Αθήνα σπούδαζε εκείνο τον καιρό καί ένας άλλος λαμπρός νέος πού ξεχαιριζε στα γράμματα καί στον χαρακτήρα. Ήταν ό Βασίλειος, αυτός πού αργότερα θα γινόταν ό φωτισμένος ιεράρχης της Καισαρείας.
Το 357 ό Γρηγόριος επιστρέφει στην πατρίδα του τη Ναζιανζό καί οϊ γονείς του τον υποδέχονται τρισευτυχισμένοι. Τότε χωρίς αναβολή βαφτίζεται. Επικρατούσε ακόμα συνήθεια σε πολλούς να βαφτίζονται σε μεγάλη ηλικία. Αφού έμεινε για λίγο κοντά στους δικούς του, πήγε στον Πόντο να άσκητέψει, εκεί πού άσκήτευε ήδη ό Βασίλειος, ό αδελφικός του φίλος.
Επιστρέφοντας από τον Πόντο χειροτονείται από τον επίσκοπο πατέρα του, ιερέας.
Το έργο του ιερέα, τονίζει ό Γρηγόριος, είναι να βάζει φτερά στην ψυχή, να τη σηκώνει από τον κόσμο καί να την παραδίδει στον Θεό... Εκείνος πού πρόκειται να γίνει ιερέας, πρέπει, αυτός να γίνει καθαρός για να μπορέσει να καθαρίσει άλλους.
Το μήνυμα του νέου κληρικού της Ναζιανζού είναι να προσφέρουν όλοι, για όσους έχουν ανάγκη. Γι' αυτό παραγγέλλει:
«Βοήθησε, χάρισε τροφή, ρούχο, πρόσφερε φάρμακο, δέσε τραύμα». Ειδική ευχή για τους φτωχούς είχε συντάξει ό άγιος Γρηγόριος πού τη όιαβάζανε οί ιερείς στους ναούς παρακαλώντας τον Θεό γι" αυτούς. «Υπέρ τοις πενομένοις την έπικουρίαν, τοις πτωχοίς την βοήθειαν», δεόταν ό ιερέας καί το εκκλησίασμα αντιφωνούσε τη δική του παράκληση: «Κύριε ελέησον».
Αργότερα, το 372 χειροτονείται επίσκοπος από τον ιεράρχη της Καισαρείας Μέγα Βασίλειο. Τόπος επισκοπής είναι ένα μικρό χωριό τα Σάσιμα. Δεν αναλαμβάνει όμως την επισκοπή αύτη ό Γρηγόριος διότι διαπιστώνει ένα πολύ εχθρικό κλίμα. Φαίνεται όμως δτι για αλλού τον προόριζε ή θεία βουλή.
Ή Κωνσταντινούπολη, ή πρωτεύουσα του Βυζαντίου ήταν εκείνον τον καιρό από εκκλησιαστική άποψη σε δραματική κατάσταση. Οί αιρετικοί κυριαρχούσαν εκεί καί δυνάστευαν τους ορθόδοξους. Όλοι οι ναοί της Βασιλεύουσας ελέγχονταν από αιρετικούς, οπαδούς του Αρείου. Τότε συνήλθε στην Αντιόχεια της Συρίας, Σύνοδος, από 146 ορθόδοξους επισκόπους, ή οποία εκτός των άλλων αποφάσισε να καλέσει τον Γρηγόριο τον Θεολόγο, να κατέβει στην Κωνσταντιούπολη για να ενισχύσει την πίστη του ορθόδοξου λάου πού την πολεμούσαν οί αιρέσεις των Άρειανοφρόνων καί Πνευματομάχων.
Είχε σημάνει λοιπόν ή ώρα του ιεράρχη Γρηγορίου ως υπερασπιστή της διωκόμενης "Εκκλησίας, ως προμάχου της "Ορθοδοξίας.
Ένας, μάλλον ιδιωτικός, ναός που χτίστηκε από εισφορές ορθοδόξων καί ονομάζεται Ναός της Αναστασίας, γίνεται κιβωτός "Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη. Ακούγονται εκεί βαρυσήμαντα κηρύγματα καί λόγοι του Γρηγορίου πού ερμηνεύουν τα θεία δόγματα.
Οί ομιλίες του ιεράρχη Γρηγορίου, μέ τα γόνιμα αποτελέσματα τους, φέρουν σε δύσκολη θέση τους αιρετικούς.. Τον θεωρούν επικίνδυνο ανατροπέα των σχεδίων τους καί αποφασίζουν να δράσουν δυναμικά. Μεθοδεύουν εγκληματικές ενέργειες.
"Αποφασίζουν να δράσουν σε ώρα κατανυκτική, τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς την Κυριακή της Άναστάσεως του έτους 379 μ.Χ. Τότε, καθώς ό ιεράρχης βάφτιζε κατηχουμένους στο Ναό της Αναστασίας, ένοπλοι αιρετικοί όρμοΰν κατά του πλήθους των πιστών ορθοδόξων με φοβερές κραυγές καί βρισιές. Σπρώχουν, κλωτσούν, λιθοβολούν καί βιαιοπραγούν με ασυγκράτητη μανία. Μπαίνουν στο ιερό καί με απερίραπτη, φρικτή ασέβεια ανατρέπουν τα ιερά σκεύη της Αγίας Τράπεζας. Οί φανατικοί αιρετικοί, υπέρμαχοι του Αρείου, όρμησαν κατά του ιεράρχη σαν άγρια γουρούνια, «ώσπερ σΰες άγριοι», γράφει ό πρώτος βιογράφος του αγίου.
Στή λυσσαλέα αύιή επίθεση των αιρετικών ό άγιος με ψυχραιμία προβάλλει τη σιωπηλή διαμαρτυρία, το ειρηνικό κλίμα. Μένει ατάραχος καί το πλήθος των πιοτών τον μιμείται. Ή στάση των ορθοδόξων αφοπλίζει τη μανία των αιρετικών πού τελικά υποχωρούν νικημένοι.
Μετά το άγριο ξέσπασμα των αιρετικών ό άγιος Γρηγόριος εκφωνεί τους δύο πρώτους λόγους του «περί ειρήνης».«Ειρήνη φίλη, το γλυκύ καί πράγμα καί όνομα, ώ νυν έδωκα τω λαώ καί άντέλαβον... Ειρήνη φίλη, το παρά πάντων μεν έπαινούμενον αγαθόν, ύπ' ολίγων δε φυλασσόμενον...».
Μετά το θάνατο του άρειανόφιλου αυτοκράτορα Ούάλη, πού είχε βοηθήσει τους οπαδούς της χριστομάχου αίρεσης, ή Όρθοδοξία άρχίζει'νά ανασαίνει. Διακόπτεται ή εξορία πολλών επισκόπων καί λοιπών αγωνιστών της πίστεως. Ό νέος αυτοκράτορας Θεοδόσιος ό Α' υπογράφει, στίς 28 Φεβρουαρίου 380 στη Θεσσαλονίκη, πριν φτάσει στην Κωνσταντινούπολη, διάταγμα με το οποίο αναγνωρίζει ως επίσημη την πίστη των ορθοδόξων, σύμφωνα με τίς αποφάσεις της Α' Οικουμενικής Συνόδου. Είναι ή ώρα της νίκης της Όρθοόοξίας.
Στίς 14 Νοεμβρίου του 380 πηγαίνει ό Θεοδόσιος στην Κωνσταντινούπολη καί αποφασίζει να τερματίσει τίς ραδιουργίες των οπαδών του Αρείου. Για το σκοπό αυτό διατάζει:να δοθούν στους ορθοδόξους όλοι οίναοί πού είχαν καταλάβει οί οπαδοί του Αρείου.
Να κατέβει από τον επισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως ό φίλος των αιρετικών Δημόφιλος.
Αναγνωρίζει ως κανονικό αρχιεπίσκοπο της Κωνσταντινουπόλεως τον Γρηγόριο τον Θεολόγο καί αποφασίζει την είσοδο του σεπτού Ιεράρχη στο ναό των Αγίων Αποστόλων, στίς 27 Νοεμβρίου του 380.
Κατά την ήμερα της θριαμβευτικής εισόδου του Ιεράρχη Γρηγορίου στο ναό, ό αυτοκράτορας τον προσφωνεί λέγοντας:
«...Ιδού δίδωμί οοι τον οΐκον τον ιερόν καί τον θρόνον».
Ή ανύψωση του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως αναγνωρίζεται επίσημα καί επικυρώνεται από τη Β' Οικουμενική Σύνοδο, το Μά'ίο του 381.
Μετά την ιστορική εκείνη είσοδο καί λειτουργία στο Ναό των Αγίων Αποστόλων επιστρέφει ό Ιεράρχης ατό πενιχρό δωμάτιο του να αναπαυθεί. Τον ακολουθεί πλήθος συνεργατών καί πιστών από το ανώνυμο πλήθος για να τον συγχαρεί."Ανάμεσα τους είναι καί ένας υποψήφιος δολοφόνος του, πληρωμένος από τους αιρετικούς να κλείσει για πάντα το στόμα του φλογερού θεολόγου. Μένει τελευταίος με τον άγιο γέροντα αλλά κάποια δύναμη τον εμποδίζει να προχωρήσει στο σχέδιο του. Πέφτει κάτω καί ξεσπάει σε κλάματα. Ό άγιος τον ρωτάει στοργικά να μάθει τί του συμβαίνει. Εκείνος τότε του αποκαλύπτει το συγκλονιστικά μυστικό. Του φέρνεται έπειτα μεγαλόψυχα καί τον καλεί να αποδιώξει από τη ζιωή του την αίρεση καί να συστρατευθεϊ στην Όρθοδοξία.
Σάν αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ό Γρηγόριος έζησε με υποδειγματική λιτότητα. Περιόρισε τα έξοδα της επισκοπής καί δεν δέχτηκε να λάβει το μισθό του αρχιεπισκόπου. Δε συμμετείχε σε δημόσιες έκδηλιίισεις κοσμικού χαρακτήρα. Καί όταν διαπίστωσε δτι υπήρχαν ιεράρχες πού τον φθονούσαν, για χάρη της ειρήνης της Εκκλησίας παραιτήθηκε από το θρόνο του αρχιεπισκόπου. Ή παραίτηση του υποβλήθηκε τέλη Ιουνίου, αρχές Ιουλίου του 381.
Επέστρεψε τέλος πάλι στην Ναζιανζό, όπου καί τελείωσε ή επίγεια ζωή του στίς 25 Ιανουαρίου του 391. Με τη διαθήκη του άφησε την περιουσία στην Εκκλησία της Ναζιανζού, για τίς ανάγκες των φτωχών.
Έγραψε 243 Επιστολές, 407 ποιήματα πού αριθμούν 20.000 στίχους καί ωραιότατα Επιγράμματα.
του Μιχαήλ Τσώλη-περιοδικό''Νεανικοί Προβληματισμοι''
-Λόγος περί ιερωσύνης Αγ.Γρηγορίου Θεολόγου
-Από την ποιήση του Αγ.Γρηγορίου του Θεολόγου
http://proskynitis.blogspot.com/
Επαίνεσαν επίσης τον Γρηγόριο, ό Θεόδωρος ό Στουδίτης, ως μύστης της Θεολογίας, ό Ιωάννης ό Σικελιώτης καί άλλοι μελετητές των λόγων του, πού αποφάνθηκαν ότι ό ιεράρχης «είναι όχι εφάμιλλος, αλλά υπέρτερος των Ελλήνων ρητόρων». Ό εκκλησιαστικός συγγραφέας Ρουφίνος πού μετέφρασε τους λόγους του στα Λατινικά έγραψε επιγραμματικά: «Δεν υπάρχει ορθόδοξος πού να μη συμφωνεί στην πίστη με τον Γρηγόριο».
Γεννήθηκε το 329 στην Άριανζό, προάστιο της Ναζιανζού καί γι αυτό λέγεται καί Ναζιανζηνός. Ήταν από πλούσια οικογένεια. Ό πατέρας του ονομαζόταν καί αυτός Γρηγόριος καί έγινε επίσκοπος στη Ναζιανζό. Ή μητέρα του, ή Νόννα, ήταν γυναίκα με φλογερή πίστη καί τον ανέθρεψε χριστιανικά. Τον διαπαιδαγώγησε με αξιοζήλευτη φροντίδα. Του καλλιέργησε αισθήματα αγάπης για τους φτωχούς, τους πονεμένους καί τους διωκόμενους από τυράννους.
Σπούδασε στην Καισαρεία της Καππαδοκίας, στην Καισαρεία της Παλαιστίνης καί στην Αθήνα. Εδώ, στο «κλεινόν άστυ» έμεινε έξι χρόνια καί παρακολούθησε κυρίως ρητορική καί φιλοσοφία,
Στήν Αθήνα σπούδαζε εκείνο τον καιρό καί ένας άλλος λαμπρός νέος πού ξεχαιριζε στα γράμματα καί στον χαρακτήρα. Ήταν ό Βασίλειος, αυτός πού αργότερα θα γινόταν ό φωτισμένος ιεράρχης της Καισαρείας.
Το 357 ό Γρηγόριος επιστρέφει στην πατρίδα του τη Ναζιανζό καί οϊ γονείς του τον υποδέχονται τρισευτυχισμένοι. Τότε χωρίς αναβολή βαφτίζεται. Επικρατούσε ακόμα συνήθεια σε πολλούς να βαφτίζονται σε μεγάλη ηλικία. Αφού έμεινε για λίγο κοντά στους δικούς του, πήγε στον Πόντο να άσκητέψει, εκεί πού άσκήτευε ήδη ό Βασίλειος, ό αδελφικός του φίλος.
Επιστρέφοντας από τον Πόντο χειροτονείται από τον επίσκοπο πατέρα του, ιερέας.
Το έργο του ιερέα, τονίζει ό Γρηγόριος, είναι να βάζει φτερά στην ψυχή, να τη σηκώνει από τον κόσμο καί να την παραδίδει στον Θεό... Εκείνος πού πρόκειται να γίνει ιερέας, πρέπει, αυτός να γίνει καθαρός για να μπορέσει να καθαρίσει άλλους.
Το μήνυμα του νέου κληρικού της Ναζιανζού είναι να προσφέρουν όλοι, για όσους έχουν ανάγκη. Γι' αυτό παραγγέλλει:
«Βοήθησε, χάρισε τροφή, ρούχο, πρόσφερε φάρμακο, δέσε τραύμα». Ειδική ευχή για τους φτωχούς είχε συντάξει ό άγιος Γρηγόριος πού τη όιαβάζανε οί ιερείς στους ναούς παρακαλώντας τον Θεό γι" αυτούς. «Υπέρ τοις πενομένοις την έπικουρίαν, τοις πτωχοίς την βοήθειαν», δεόταν ό ιερέας καί το εκκλησίασμα αντιφωνούσε τη δική του παράκληση: «Κύριε ελέησον».
Αργότερα, το 372 χειροτονείται επίσκοπος από τον ιεράρχη της Καισαρείας Μέγα Βασίλειο. Τόπος επισκοπής είναι ένα μικρό χωριό τα Σάσιμα. Δεν αναλαμβάνει όμως την επισκοπή αύτη ό Γρηγόριος διότι διαπιστώνει ένα πολύ εχθρικό κλίμα. Φαίνεται όμως δτι για αλλού τον προόριζε ή θεία βουλή.
Ή Κωνσταντινούπολη, ή πρωτεύουσα του Βυζαντίου ήταν εκείνον τον καιρό από εκκλησιαστική άποψη σε δραματική κατάσταση. Οί αιρετικοί κυριαρχούσαν εκεί καί δυνάστευαν τους ορθόδοξους. Όλοι οι ναοί της Βασιλεύουσας ελέγχονταν από αιρετικούς, οπαδούς του Αρείου. Τότε συνήλθε στην Αντιόχεια της Συρίας, Σύνοδος, από 146 ορθόδοξους επισκόπους, ή οποία εκτός των άλλων αποφάσισε να καλέσει τον Γρηγόριο τον Θεολόγο, να κατέβει στην Κωνσταντιούπολη για να ενισχύσει την πίστη του ορθόδοξου λάου πού την πολεμούσαν οί αιρέσεις των Άρειανοφρόνων καί Πνευματομάχων.
Είχε σημάνει λοιπόν ή ώρα του ιεράρχη Γρηγορίου ως υπερασπιστή της διωκόμενης "Εκκλησίας, ως προμάχου της "Ορθοδοξίας.
Ένας, μάλλον ιδιωτικός, ναός που χτίστηκε από εισφορές ορθοδόξων καί ονομάζεται Ναός της Αναστασίας, γίνεται κιβωτός "Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη. Ακούγονται εκεί βαρυσήμαντα κηρύγματα καί λόγοι του Γρηγορίου πού ερμηνεύουν τα θεία δόγματα.
Οί ομιλίες του ιεράρχη Γρηγορίου, μέ τα γόνιμα αποτελέσματα τους, φέρουν σε δύσκολη θέση τους αιρετικούς.. Τον θεωρούν επικίνδυνο ανατροπέα των σχεδίων τους καί αποφασίζουν να δράσουν δυναμικά. Μεθοδεύουν εγκληματικές ενέργειες.
"Αποφασίζουν να δράσουν σε ώρα κατανυκτική, τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς την Κυριακή της Άναστάσεως του έτους 379 μ.Χ. Τότε, καθώς ό ιεράρχης βάφτιζε κατηχουμένους στο Ναό της Αναστασίας, ένοπλοι αιρετικοί όρμοΰν κατά του πλήθους των πιστών ορθοδόξων με φοβερές κραυγές καί βρισιές. Σπρώχουν, κλωτσούν, λιθοβολούν καί βιαιοπραγούν με ασυγκράτητη μανία. Μπαίνουν στο ιερό καί με απερίραπτη, φρικτή ασέβεια ανατρέπουν τα ιερά σκεύη της Αγίας Τράπεζας. Οί φανατικοί αιρετικοί, υπέρμαχοι του Αρείου, όρμησαν κατά του ιεράρχη σαν άγρια γουρούνια, «ώσπερ σΰες άγριοι», γράφει ό πρώτος βιογράφος του αγίου.
Στή λυσσαλέα αύιή επίθεση των αιρετικών ό άγιος με ψυχραιμία προβάλλει τη σιωπηλή διαμαρτυρία, το ειρηνικό κλίμα. Μένει ατάραχος καί το πλήθος των πιοτών τον μιμείται. Ή στάση των ορθοδόξων αφοπλίζει τη μανία των αιρετικών πού τελικά υποχωρούν νικημένοι.
Μετά το άγριο ξέσπασμα των αιρετικών ό άγιος Γρηγόριος εκφωνεί τους δύο πρώτους λόγους του «περί ειρήνης».«Ειρήνη φίλη, το γλυκύ καί πράγμα καί όνομα, ώ νυν έδωκα τω λαώ καί άντέλαβον... Ειρήνη φίλη, το παρά πάντων μεν έπαινούμενον αγαθόν, ύπ' ολίγων δε φυλασσόμενον...».
Μετά το θάνατο του άρειανόφιλου αυτοκράτορα Ούάλη, πού είχε βοηθήσει τους οπαδούς της χριστομάχου αίρεσης, ή Όρθοδοξία άρχίζει'νά ανασαίνει. Διακόπτεται ή εξορία πολλών επισκόπων καί λοιπών αγωνιστών της πίστεως. Ό νέος αυτοκράτορας Θεοδόσιος ό Α' υπογράφει, στίς 28 Φεβρουαρίου 380 στη Θεσσαλονίκη, πριν φτάσει στην Κωνσταντινούπολη, διάταγμα με το οποίο αναγνωρίζει ως επίσημη την πίστη των ορθοδόξων, σύμφωνα με τίς αποφάσεις της Α' Οικουμενικής Συνόδου. Είναι ή ώρα της νίκης της Όρθοόοξίας.
Στίς 14 Νοεμβρίου του 380 πηγαίνει ό Θεοδόσιος στην Κωνσταντινούπολη καί αποφασίζει να τερματίσει τίς ραδιουργίες των οπαδών του Αρείου. Για το σκοπό αυτό διατάζει:να δοθούν στους ορθοδόξους όλοι οίναοί πού είχαν καταλάβει οί οπαδοί του Αρείου.
Να κατέβει από τον επισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως ό φίλος των αιρετικών Δημόφιλος.
Αναγνωρίζει ως κανονικό αρχιεπίσκοπο της Κωνσταντινουπόλεως τον Γρηγόριο τον Θεολόγο καί αποφασίζει την είσοδο του σεπτού Ιεράρχη στο ναό των Αγίων Αποστόλων, στίς 27 Νοεμβρίου του 380.
Κατά την ήμερα της θριαμβευτικής εισόδου του Ιεράρχη Γρηγορίου στο ναό, ό αυτοκράτορας τον προσφωνεί λέγοντας:
«...Ιδού δίδωμί οοι τον οΐκον τον ιερόν καί τον θρόνον».
Ή ανύψωση του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως αναγνωρίζεται επίσημα καί επικυρώνεται από τη Β' Οικουμενική Σύνοδο, το Μά'ίο του 381.
Μετά την ιστορική εκείνη είσοδο καί λειτουργία στο Ναό των Αγίων Αποστόλων επιστρέφει ό Ιεράρχης ατό πενιχρό δωμάτιο του να αναπαυθεί. Τον ακολουθεί πλήθος συνεργατών καί πιστών από το ανώνυμο πλήθος για να τον συγχαρεί."Ανάμεσα τους είναι καί ένας υποψήφιος δολοφόνος του, πληρωμένος από τους αιρετικούς να κλείσει για πάντα το στόμα του φλογερού θεολόγου. Μένει τελευταίος με τον άγιο γέροντα αλλά κάποια δύναμη τον εμποδίζει να προχωρήσει στο σχέδιο του. Πέφτει κάτω καί ξεσπάει σε κλάματα. Ό άγιος τον ρωτάει στοργικά να μάθει τί του συμβαίνει. Εκείνος τότε του αποκαλύπτει το συγκλονιστικά μυστικό. Του φέρνεται έπειτα μεγαλόψυχα καί τον καλεί να αποδιώξει από τη ζιωή του την αίρεση καί να συστρατευθεϊ στην Όρθοδοξία.
Σάν αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ό Γρηγόριος έζησε με υποδειγματική λιτότητα. Περιόρισε τα έξοδα της επισκοπής καί δεν δέχτηκε να λάβει το μισθό του αρχιεπισκόπου. Δε συμμετείχε σε δημόσιες έκδηλιίισεις κοσμικού χαρακτήρα. Καί όταν διαπίστωσε δτι υπήρχαν ιεράρχες πού τον φθονούσαν, για χάρη της ειρήνης της Εκκλησίας παραιτήθηκε από το θρόνο του αρχιεπισκόπου. Ή παραίτηση του υποβλήθηκε τέλη Ιουνίου, αρχές Ιουλίου του 381.
Επέστρεψε τέλος πάλι στην Ναζιανζό, όπου καί τελείωσε ή επίγεια ζωή του στίς 25 Ιανουαρίου του 391. Με τη διαθήκη του άφησε την περιουσία στην Εκκλησία της Ναζιανζού, για τίς ανάγκες των φτωχών.
Έγραψε 243 Επιστολές, 407 ποιήματα πού αριθμούν 20.000 στίχους καί ωραιότατα Επιγράμματα.
του Μιχαήλ Τσώλη-περιοδικό''Νεανικοί Προβληματισμοι''
-Λόγος περί ιερωσύνης Αγ.Γρηγορίου Θεολόγου
-Από την ποιήση του Αγ.Γρηγορίου του Θεολόγου
http://proskynitis.blogspot.com/
