Ο εξομολογητής των κοσμοναυτών στο Κέντρο Εκπαίδευσης «Γιούρι Γκαγκάριν», κοντά στη Μόσχα, μιλάει για τον Θεό και τη Δημιουργία με το ποίμνιό του ακόμη κι όταν αυτό βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη
«ΣΥΝΑΝΤΗΣΑΤΕ τον Θεό εκεί που φθάσατε;». Το ερώτημα, ειρωνικά πολλές φορές, κάποτε με ειλικρίνεια και για κάποιους βασανιστικά, τέθηκε επανειλημμένα σε μέλη διαστημικών αποστολών, μετά την επιστροφή τους στη Γη. Αμερικανοί αστροναύτες απάντησαν κάποτε, και τα λόγια τους έμειναν στην ιστορία, ότι... αντίκρισαν τα ίχνη Του. Οι σοβιετικοί κοσμοναύτες αντίθετα δεν σήκωναν ούτε έκαναν αστεία με τέτοια θέματα. Στην άθεη Σοβιετική Ενωση, όπου η θρησκεία ήταν «το όπιο των λαών», Θεός δεν υπήρχε. Ως τη δεκαετία του ΄80. Σήμερα, στη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Οι ρώσοι κοσμοναύτες ομολογούν ότι έχουν τον δικό τους εξομολόγο, με τον οποίο επικοινωνούν ανά πάσα στιγμή, ακόμη και ενώ βρίσκονται στο Διάστημα, λίγο προτού βγουν για τον διαστημικό τους περίπατο.
Οι ατρόμητοι κοσμοναύτες, μαθητές της μεγάλης σχολής που δημιούργησε ο μύθος του Διαστήματος Γιούρι Γκαγκάριν, για τον ηγούμενο Ιώβ Τάλατς, είναι άνθρωποι με τoυς δικούς τους φόβους και ...τα δικά τους ερωτήματα. Και αυτοί απορούν «πώς δημιούργησε ο Θεός το Σύμπαν».
Εφημέριος του Ναού της Μεταμόρφωσης, στο Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών «Γιούρι Γκαγκάριν» της Πόλης των Αστεριών, κοντά στη Μόσχα, επισκέπτεται συχνά το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, το ρωσικό Κανάβεραλ, στο γειτονικό Καζακστάν, απ΄ όπου ξεκινούν οι αποστολές για το Διάστημα. Εκεί προετοιμάζει πνευματικά τους κοσμοναύτες λίγο πριν από το μεγάλο τους ταξίδι και τους περιμένει πάντα κατά την επιστροφή τους για να ευχαριστήσουν, όπως λέει, όλοι μαζί τον Θεό. «Οταν ένας άνθρωπος είναι στο Διάστημα μπορεί να δει την αληθινή μεγαλοσύνη του Σύμπαντος και έτσι έρχεται κοντύτερα στον Δημιουργό» δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» από το Μπαϊκονούρ, όπου λίγη ώρα νωρίτερα είχε τελέσει τον αγιασμό των υδάτων, αφού το Πατριαρχείο Ρωσίας εορτάζει τα Θεοφάνια σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο.
«Είδα ίχνη του Θεού»
Ο ηγούμενος επικαλείται τον αμερικανό αστροναύτη Φρανκ Μπόρμαν, τον πρώτο άνθρωπο που είδε το φεγγάρι από κοντά, ο οποίος εκείνη την ώρα, έπειτα από μακρά σιωπή μέσα στο διαστημόπλοιο, είπε: «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην. Η δε γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος...». Ηταν «ο πρώτος στίχος από τη Γένεση,το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής. Πολλά μέλη του πληρώματος δεν μπορούσαν παρά να κλάψουν εκείνη τη στιγμή. Και όταν ο Μπόρμαν επέστρεψε στη γη,τον ρώτησε κάποιος:“... είδες τον Θεό όταν ήσουν στο Διάστημα;”. Και αυτός απάντησε:“Οχι, δεν είδα τον Θεό. Είδα όμως τα ίχνη της παρουσίας Του”» λέει ο π.Τάλατς.
Αυτά τα ίχνη που είδε ο Φρανκ Μπόρμαν στο ξεκίνημα της «οδύσσειας» για τη γνωριμία του Σύμπαντος φαίνεται πλέον να ομολογούν και οι ρώσοι συνάδελφοί του τονίζει ο ιερέας. «Οι κοσμοναύτες με καλούν πριν βγουν να περπατήσουν στο Διάστημα ζητώντας μου προσευχές και ευλογίες. Ο Υuri Lonchakov, διοικητής διαστημόπλοιου, διάβασε ολόκληρη τη Βίβλο στη διάρκεια της πτήσης του. Στις τελευταίες ώρες της πτήσης ήμασταν τακτικά σε επαφή, συζητώντας θεολογικά θέματα:πώς δημιούργησε ο Θεός τον κόσμο,γιατί τον δημιούργησε μ΄ αυτό τον τρόπο,πώς κατανοούσαν οι άγιοί μας τη φύση του Σύμπαντος. Ο Οleg Skripinchko, ενώ βρισκόταν σε τροχιά,τηλεφώνησε να μας συγχαρεί για την επίσκεψη του Πατριάρχη Κύριλλου στον Ναό της διαστημικής βάσης. Και ο ελληνικής καταγωγής Fyodor Υurchikhin που επέστρεψε πρόσφατα κατά τη διάρκεια της 6μηνης περιστροφής του γύρω από τη Γη είχε μαζί του τα λείψανα του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη και του Θεοδώρου του Τύρωνος».
Αγιασμός πριν από την πτήση
Ο πατέρας Ιώβ επισκεπτόταν τους κοσμοναύτες με τους οποίους είχε πνευματικές συζητήσεις και ευλογούσε κάθε λογής τεχνικό εξοπλισμό πολύ προτού ιδρυθεί εκκλησιά μέσα στον σταθμό. Μετά, « με τη βοήθεια του Θεού,αποκτήσαμε την εκκλησία μας» λέει και συνεχίζει: «Τα τελευταία λίγα χρόνια έχει αναδυθεί μια ολόκληρη παράδοση. Ολα τα πληρώματα διαστημόπλοιων επισκέπτονται την Αγία Τριάδα πριν από την εκτόξευση για να προσκυνήσουν τα λείψανα του Αγίου Σεργίου και να συμμετάσχουν σε μια σύντομη δέηση στην εκκλησία του Αγίου Νίκωνος. Κατόπιν τους ευλογώ με αγιασμό και δίνω στον καθένα τους μικρά Ευαγγέλια τσέπης και εικόνες του Χριστού και της Θεοτόκου που τα παίρνουν μαζί τους στην πτήση. Τέσσερις μέρες πριν από την εκτόξευση πηγαίνω στο Μπαϊκονούρ για να τους εξομολογήσω και να τους μεταλάβω. Συζητούμε πνευματικά θέματα, διαβάζουμε μαζί το Ευαγγέλιο και μιλάμε για διάφορα σημαντικά ζήτημα. Οταν οι άνδρες επιστρέφουν στη Γη είμαι εκεί για να τους υποδεχτώ με μια ευχαριστήρια δέηση στον Θεό ».
Φόβος και γενναιότητα
«Και βέβαια αισθάνονται φόβο, όπως κάθε φυσιολογικός και ζωντανός άνθρωπος ενώπιον του κινδύνου που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του» λέει ο ηγούμενος Ιώβ περιγράφοντας τα αισθήματα των κοσμοναυτών.
Όσο γι΄ αυτά που σκέφτονται όταν βρίσκονται έξω, στο Σύμπαν; «Το Διάστημα είναι ακόμη εχθρικό για τον άνθρωπο. Φανταστείτε ότι στον ήλιο η θερμοκρασία είναι +180 βαθμούς Κελσίου,ενώ στη σκιά-150. Αν ο άνθρωπος βρεθεί ξαφνικά χωρίς το σκάφανδρό του τον περιμένει βέβαιος θάνατος. Η γενναιότητά τους συνίσταται στο γεγονός ότι αισθανόμενοι τον φόβο μπορούν να τον ξεπερνούν. Η πλειονότητα με τη βοήθεια του Θεού ξεπερνάει τον φόβο και βλέποντας το έλεός Του προσεύχονται και κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν. Οταν βρίσκονται εκεί εργάζονται και ίσως δεν σκέφτονται και πολύ το εάν φοβούνται ή δεν φοβούνται. Προετοιμάζονται επί χρόνια για εκείνη τη στιγμή. Για να γίνει κάποιος κοσμοναύτης προετοιμάζεται επί δέκα χρόνια και γνωρίζουν τι τους περιμένει. Η προετοιμασία είναι πολύ καλή».
Φθάνει αυτό; «Εμείς στη Ρωσία έχουμε και μια παροιμία:“Να ελπίζεις στον Θεό,αλλά κάνε και ΄σύ κάτι”.Οταν ο άνθρωπος επιτελεί το έργο του σωστά και με πίστη στον Θεό τότε όλες οι δυσκολίες, εσωτερικές και εξωτερικές, ξεπερνιούνται,διότι μόνον ο Θεός μπορεί να στηρίξει, να δώσει ελπίδα, να νουθετήσει τον άνθρωπο ώστε να κάνει το σωστό σε δύσκολες καταστάσεις » λέει ο π.Τάλατς.
Αμαρτίες στο Διάστημα
Μπορούν οι άνθρωποι να σωθούν από τις αμαρτίες στο Διάστημα ή θα υποπέσουν σε αυτές και εκεί; Ο πατέρας Ιώβ δεν δυσκολεύεται να απαντήσει. «Από τον εαυτό σου δεν μπορείς να ξεφύγεις. Η συσσώρευση των μειονεκτημάτων και των αδυναμιών- η οποία σε οδηγεί στην ανάπτυξη των παθών- συμβαίνει ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται ο άνθρωπος. Οι Πατέρες της Εκκλησίαςλένε ότι αν δεν απελευθερωνόμαστε από την αμαρτωλότητα και το πάθοςτότε όλα αυτά θα τα πάρουμε στην αιώνια ζωή. Ο φθονερός και στην ουράνια ζωή θα παραμείνει φθονερός, αλλά εκεί η ζωή του θα είναι ανυπόφορη. Ετσι οι ανθρώπινες αδυναμίες υπάρχουν τόσο εδώ στη Γη όσο και στο Διάστημα. Στους κοσμοναύτες, όπως και σε κάθε άνθρωπο, εμφανίζονται και κακές σκέψεις και υπάρχουν και παράπονα και θυμός, όπως σε όλους τους ζωντανούς ανθρώπους. Δεν είναι ρομπότ. Είναι έξυπνοι, ταλαντούχοι και πολύπλευροι, αλλά και άνθρωποι, γι΄ αυτό και ζητούν τη βοήθεια του Θεού».
«Θεέ μου, γιατί γύρισα;»
Κάθε κοσμοναύτης κατά τον πατέρα Ιώβ αποκομίζει και μεταφέρει κατά την επιστροφή του τις δικές του εμπειρίες. «Δεν μπορείς να το εξηγήσεις.Δεν μπορείς να εξηγήσεις ποιος αισθάνεται τι,διότι οι άνθρωποι αποκομίζουν πολλές και διαφορετικές εμπειρίες.Ενας κοσμοναύτης,ο Βάλερι Ολιαγκόφ, έχει παραμείνει στο Διάστημα, εάν δεν κάνω λάθος,επί έναν χρόνο και τρεις μήνες,δηλαδή είναι κάτι σαν πρωταθλητής.Στη διάρκεια της παραμονής του στο Διάστημα γιόρτασε το Πάσχα.Εφτιαξε ο ίδιος ένα πασχαλιάτικο γλυκό και έψαλε το “Χριστός Ανέστη”, αλλά μετά όταν επέστρεψε εδώ σε μας υπήρχαν όλα τα καθημερινά προβλήματα.
Και όταν άρχισε να τα ξαναζεί και να τα βλέπει είπε μισοαστεία-μισοσοβαρά:“Θεέ μου,γιατί γύρισα;”».
Οι ατρόμητοι κοσμοναύτες, μαθητές της μεγάλης σχολής που δημιούργησε ο μύθος του Διαστήματος Γιούρι Γκαγκάριν, για τον ηγούμενο Ιώβ Τάλατς, είναι άνθρωποι με τoυς δικούς τους φόβους και ...τα δικά τους ερωτήματα. Και αυτοί απορούν «πώς δημιούργησε ο Θεός το Σύμπαν».
Εφημέριος του Ναού της Μεταμόρφωσης, στο Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών «Γιούρι Γκαγκάριν» της Πόλης των Αστεριών, κοντά στη Μόσχα, επισκέπτεται συχνά το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, το ρωσικό Κανάβεραλ, στο γειτονικό Καζακστάν, απ΄ όπου ξεκινούν οι αποστολές για το Διάστημα. Εκεί προετοιμάζει πνευματικά τους κοσμοναύτες λίγο πριν από το μεγάλο τους ταξίδι και τους περιμένει πάντα κατά την επιστροφή τους για να ευχαριστήσουν, όπως λέει, όλοι μαζί τον Θεό. «Οταν ένας άνθρωπος είναι στο Διάστημα μπορεί να δει την αληθινή μεγαλοσύνη του Σύμπαντος και έτσι έρχεται κοντύτερα στον Δημιουργό» δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» από το Μπαϊκονούρ, όπου λίγη ώρα νωρίτερα είχε τελέσει τον αγιασμό των υδάτων, αφού το Πατριαρχείο Ρωσίας εορτάζει τα Θεοφάνια σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο.
«Είδα ίχνη του Θεού»
Ο ηγούμενος επικαλείται τον αμερικανό αστροναύτη Φρανκ Μπόρμαν, τον πρώτο άνθρωπο που είδε το φεγγάρι από κοντά, ο οποίος εκείνη την ώρα, έπειτα από μακρά σιωπή μέσα στο διαστημόπλοιο, είπε: «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην. Η δε γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος...». Ηταν «ο πρώτος στίχος από τη Γένεση,το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής. Πολλά μέλη του πληρώματος δεν μπορούσαν παρά να κλάψουν εκείνη τη στιγμή. Και όταν ο Μπόρμαν επέστρεψε στη γη,τον ρώτησε κάποιος:“... είδες τον Θεό όταν ήσουν στο Διάστημα;”. Και αυτός απάντησε:“Οχι, δεν είδα τον Θεό. Είδα όμως τα ίχνη της παρουσίας Του”» λέει ο π.Τάλατς.
Αυτά τα ίχνη που είδε ο Φρανκ Μπόρμαν στο ξεκίνημα της «οδύσσειας» για τη γνωριμία του Σύμπαντος φαίνεται πλέον να ομολογούν και οι ρώσοι συνάδελφοί του τονίζει ο ιερέας. «Οι κοσμοναύτες με καλούν πριν βγουν να περπατήσουν στο Διάστημα ζητώντας μου προσευχές και ευλογίες. Ο Υuri Lonchakov, διοικητής διαστημόπλοιου, διάβασε ολόκληρη τη Βίβλο στη διάρκεια της πτήσης του. Στις τελευταίες ώρες της πτήσης ήμασταν τακτικά σε επαφή, συζητώντας θεολογικά θέματα:πώς δημιούργησε ο Θεός τον κόσμο,γιατί τον δημιούργησε μ΄ αυτό τον τρόπο,πώς κατανοούσαν οι άγιοί μας τη φύση του Σύμπαντος. Ο Οleg Skripinchko, ενώ βρισκόταν σε τροχιά,τηλεφώνησε να μας συγχαρεί για την επίσκεψη του Πατριάρχη Κύριλλου στον Ναό της διαστημικής βάσης. Και ο ελληνικής καταγωγής Fyodor Υurchikhin που επέστρεψε πρόσφατα κατά τη διάρκεια της 6μηνης περιστροφής του γύρω από τη Γη είχε μαζί του τα λείψανα του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη και του Θεοδώρου του Τύρωνος».
Αγιασμός πριν από την πτήση
Ο πατέρας Ιώβ επισκεπτόταν τους κοσμοναύτες με τους οποίους είχε πνευματικές συζητήσεις και ευλογούσε κάθε λογής τεχνικό εξοπλισμό πολύ προτού ιδρυθεί εκκλησιά μέσα στον σταθμό. Μετά, « με τη βοήθεια του Θεού,αποκτήσαμε την εκκλησία μας» λέει και συνεχίζει: «Τα τελευταία λίγα χρόνια έχει αναδυθεί μια ολόκληρη παράδοση. Ολα τα πληρώματα διαστημόπλοιων επισκέπτονται την Αγία Τριάδα πριν από την εκτόξευση για να προσκυνήσουν τα λείψανα του Αγίου Σεργίου και να συμμετάσχουν σε μια σύντομη δέηση στην εκκλησία του Αγίου Νίκωνος. Κατόπιν τους ευλογώ με αγιασμό και δίνω στον καθένα τους μικρά Ευαγγέλια τσέπης και εικόνες του Χριστού και της Θεοτόκου που τα παίρνουν μαζί τους στην πτήση. Τέσσερις μέρες πριν από την εκτόξευση πηγαίνω στο Μπαϊκονούρ για να τους εξομολογήσω και να τους μεταλάβω. Συζητούμε πνευματικά θέματα, διαβάζουμε μαζί το Ευαγγέλιο και μιλάμε για διάφορα σημαντικά ζήτημα. Οταν οι άνδρες επιστρέφουν στη Γη είμαι εκεί για να τους υποδεχτώ με μια ευχαριστήρια δέηση στον Θεό ».
Φόβος και γενναιότητα
«Και βέβαια αισθάνονται φόβο, όπως κάθε φυσιολογικός και ζωντανός άνθρωπος ενώπιον του κινδύνου που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του» λέει ο ηγούμενος Ιώβ περιγράφοντας τα αισθήματα των κοσμοναυτών.
Όσο γι΄ αυτά που σκέφτονται όταν βρίσκονται έξω, στο Σύμπαν; «Το Διάστημα είναι ακόμη εχθρικό για τον άνθρωπο. Φανταστείτε ότι στον ήλιο η θερμοκρασία είναι +180 βαθμούς Κελσίου,ενώ στη σκιά-150. Αν ο άνθρωπος βρεθεί ξαφνικά χωρίς το σκάφανδρό του τον περιμένει βέβαιος θάνατος. Η γενναιότητά τους συνίσταται στο γεγονός ότι αισθανόμενοι τον φόβο μπορούν να τον ξεπερνούν. Η πλειονότητα με τη βοήθεια του Θεού ξεπερνάει τον φόβο και βλέποντας το έλεός Του προσεύχονται και κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν. Οταν βρίσκονται εκεί εργάζονται και ίσως δεν σκέφτονται και πολύ το εάν φοβούνται ή δεν φοβούνται. Προετοιμάζονται επί χρόνια για εκείνη τη στιγμή. Για να γίνει κάποιος κοσμοναύτης προετοιμάζεται επί δέκα χρόνια και γνωρίζουν τι τους περιμένει. Η προετοιμασία είναι πολύ καλή».
Φθάνει αυτό; «Εμείς στη Ρωσία έχουμε και μια παροιμία:“Να ελπίζεις στον Θεό,αλλά κάνε και ΄σύ κάτι”.Οταν ο άνθρωπος επιτελεί το έργο του σωστά και με πίστη στον Θεό τότε όλες οι δυσκολίες, εσωτερικές και εξωτερικές, ξεπερνιούνται,διότι μόνον ο Θεός μπορεί να στηρίξει, να δώσει ελπίδα, να νουθετήσει τον άνθρωπο ώστε να κάνει το σωστό σε δύσκολες καταστάσεις » λέει ο π.Τάλατς.
Αμαρτίες στο Διάστημα
Μπορούν οι άνθρωποι να σωθούν από τις αμαρτίες στο Διάστημα ή θα υποπέσουν σε αυτές και εκεί; Ο πατέρας Ιώβ δεν δυσκολεύεται να απαντήσει. «Από τον εαυτό σου δεν μπορείς να ξεφύγεις. Η συσσώρευση των μειονεκτημάτων και των αδυναμιών- η οποία σε οδηγεί στην ανάπτυξη των παθών- συμβαίνει ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται ο άνθρωπος. Οι Πατέρες της Εκκλησίαςλένε ότι αν δεν απελευθερωνόμαστε από την αμαρτωλότητα και το πάθοςτότε όλα αυτά θα τα πάρουμε στην αιώνια ζωή. Ο φθονερός και στην ουράνια ζωή θα παραμείνει φθονερός, αλλά εκεί η ζωή του θα είναι ανυπόφορη. Ετσι οι ανθρώπινες αδυναμίες υπάρχουν τόσο εδώ στη Γη όσο και στο Διάστημα. Στους κοσμοναύτες, όπως και σε κάθε άνθρωπο, εμφανίζονται και κακές σκέψεις και υπάρχουν και παράπονα και θυμός, όπως σε όλους τους ζωντανούς ανθρώπους. Δεν είναι ρομπότ. Είναι έξυπνοι, ταλαντούχοι και πολύπλευροι, αλλά και άνθρωποι, γι΄ αυτό και ζητούν τη βοήθεια του Θεού».
«Θεέ μου, γιατί γύρισα;»
Κάθε κοσμοναύτης κατά τον πατέρα Ιώβ αποκομίζει και μεταφέρει κατά την επιστροφή του τις δικές του εμπειρίες. «Δεν μπορείς να το εξηγήσεις.Δεν μπορείς να εξηγήσεις ποιος αισθάνεται τι,διότι οι άνθρωποι αποκομίζουν πολλές και διαφορετικές εμπειρίες.Ενας κοσμοναύτης,ο Βάλερι Ολιαγκόφ, έχει παραμείνει στο Διάστημα, εάν δεν κάνω λάθος,επί έναν χρόνο και τρεις μήνες,δηλαδή είναι κάτι σαν πρωταθλητής.Στη διάρκεια της παραμονής του στο Διάστημα γιόρτασε το Πάσχα.Εφτιαξε ο ίδιος ένα πασχαλιάτικο γλυκό και έψαλε το “Χριστός Ανέστη”, αλλά μετά όταν επέστρεψε εδώ σε μας υπήρχαν όλα τα καθημερινά προβλήματα.
Και όταν άρχισε να τα ξαναζεί και να τα βλέπει είπε μισοαστεία-μισοσοβαρά:“Θεέ μου,γιατί γύρισα;”».
Άρθρο της Μαρίας Αντωνιάδου στο ΒΗΜΑ
