εφημέριος του Ι.Ν. αγ. Σπυρίδωνος Τριανδρίας Θεσσαλονίκης
Για τον "Στύλο Ορθοδοξίας" (Δεκέμβριος 2015, αρ.φ. 173)
Ο κύκλος της Ευχής
Να προσευχόμαστε πάντα με την καθοδήγηση ενός έμπειρου πνευματικού πάνω στο θέμα της νοεράς προσευχής. Αφού πάρουμε την ευχή του και μας κανονίσει εκείνος πως ακριβώς να εργαστούμε, ξεκινάμε την προσπάθεια για την αδιάλειπτη προσευχή.
Πρώτα – πρώτα προσευχόμαστε για τον εαυτό μας, που έχει την απόλυτη ανάγκη γιατί είναι ο ανάπηρος, ο τυφλός, και στη συνέχεια για όλους.
Γιατί ρωτάς πως να προσευχηθείς ; Αν μπορείς, να καθίσεις στον καναπέ σου, να πάρεις το κομποσκοίνι σου, να κλείσεις με το τηλεκοντρόλ την τηλεόραση. Να ανοίξεις με το κομποσκοίνι που είναι το τηλεκοντρόλ της ψυχής, την τηλεόραση που έχεις μέσα σου, και ότι θέλεις να δεις, μπορείς να το απολαύσεις. Τι έργο επιθυμείς να... δεις; Γκανγκστερικό; Μέσα σου. Απατεωνιές; Μέσα σου. Αστυνομικές περιπέτειες; Μέσα σου. Ψυχολογικά θρίλερ; Μέσα σου. Περιπέτειες στα Ουράλια Όρη; Μέσα σου.
Όλα είναι μέσα σου.
Ο Γέροντάς μου, ο π. Αγάθων, ο καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Κωνσταμονίτου, λέει να βγάζεις την «ταυτότητά» σου και να βλέπεις ποιός είσαι. Και έτσι αρχίζεις γι’ αυτόν τον απατεώνα τον εαυτό σου, τον φαύλο, τον επιπόλαιο, να προσεύχεσαι και να λες «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με». Τίποτα άλλο. Πολλές φορές να το επαναλαμβάνεις: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με, Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με, Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με». Μέχρι να κατανυχθεί η ψυχή σου και μέχρι να δεις ότι ο Θεός σε ακούει. Θα προστρέξει ο Κύριος!
Μετά να προσεύχεσαι για τους αγαπημένους σου, την οικογένειά σου: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τον άντρα μου, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τη γυναίκα μου, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον το παιδί μου, τον γιο μου που υποφέρει, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον την κόρη μου. Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον τον πεθερό μου, την πεθερά μου, τη μάνα μου, τα αδέρφια μου, τους εχθρούς μου».
Ποιόν έχεις εμπάθεια, ποιός σε αδίκησε, ποιός αισθάνεσαι ότι σε έχει κλέψει στα κληρονομικά, στα μέτρα του σπιτιού σου; Ο Γείτονας στο μπαλκόνι σου σε αδίκησε, φωνάζει, σε ενοχλεί από τον επάνω όροφο, για παράδειγμα τινάζει πάνω από τα απλωμένα σου ρούχα και στα βρέχει; Ποιός; Αυτόν θα κάνεις κομποσκοίνι.
Αντί να τον πας στο δικαστήριο, να του κάνεις κομποσκοίνι. Να του κάνεις κομποσκοίνι γιατί θα έρθει και θα επέμβει ο Θεός. Ο Θεός θα στείλει τον Άγιο Άγγελό του, και θα γαληνέψει κι εκείνον και θα ησυχάσει και το θηρίο που έχεις μέσα σου που λέγεται τίγρης και έχει μεγάλα νύχια. Δεν προλαβαίνει κάποιος να μας πει μία κουβέντα, αμέσως είμαστε έτοιμοι να τον ξεσκίσουμε. Τέτοιον εγωισμό που κουβαλάμε, πολλά κομποσκοίνια χρειαζόμαστε.
Η ευχή, παρόλο που μερικοί από εμάς είμαστε αδαείς, και δεν γνωρίζουμε πως να προσευχηθούμε, πρέπει να ξεφύγει από τον τύπο. Μένουμε στον τύπο γιατί είμαστε επιφανειακοί άνθρωποι. Το κομποσκοίνι είναι ένα μέσον. Μερικοί από μας το φοράμε στο χέρι ως φυλαχτό και κάνουμε το λάθος να νομίζουμε πως με αυτό θα σωθούμε. Το κομποσκοίνι δεν έχει καμιά αξία αν η ψυχή δεν επικαλεσθεί τον Θεό με όρεξη, με διάθεση, να κλάψει.
Η παπαγαλία
Όλες οι φορές αδελφοί μου δεν είναι ίδιες. Και όλες τις φορές δεν προσευχόμαστε με το ίδιο πάθος, με την ίδια θέληση, με την ίδια επιθυμία.
Συμβαίνουν συχνά οι πνευματικές αλλοιώσεις.
Παρόλα αυτά όμως έχουμε κάποια παραδείγματα, από τα οποία καταλαβαίνουμε πως η ευχή έχει σωστική δύναμη και αν απλώς την «παπαγαλίζουμε», να την επαναλαμβάνουμε έστω και αν ο νους μας δεν μπορεί να προσκολληθεί στην Ευχή.
Κάποτε λέγει μία διήγηση, ένας μοναχός σε ένα ασκητήριο, όπως είχε ανοιχτό το παράθυρό του, έμπαινε τακτικά μέσα ένα πουλί, από αυτά που είναι της συνομοταξίας των πουλιών που μιμούνται τη φωνή του ανθρώπου. Και αυτό το πουλί παπαγάλιζε αυτό που άκουγε. Αυτό που άκουγε στο κελί του ασκητή ήταν η ευχή. Γιατί εκείνος ο μοναχός την έλεγε εκφώνως πολλές φορές «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με». Έτσι την έμαθε κι ο παπαγάλος.
Κάποια στιγμή ο παπαγάλος, πετούσε στον ουρανό. Τον βλέπει ένα γεράκι και ορμάει να το σκίσει. Βλέποντας να τον πλησιάζει το γεράκι, ο παπαγάλος δεν ήξερε τι άλλο να πει και είπε «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με». Φοβήθηκε το γεράκι κι έφυγε. Ο μοναχός που το είδε αυτό, είπε «Δοξασμένο το όνομα του Θεού. Η ευχή και στα άλογα όντα που μόνο την παπαγαλίζουν, τους σώζει από τον πειρασμό».
Ποιότητα και ποσότητα
Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής έλεγε να γίνουμε κυνηγοί της Χάριτος. Ο κυνηγός της Χάρης θέλει ποσότητα και ποιότητα. Και τα δύο τα θέλει. Και ποσότητα Χάριτος και ποιότητα Χάριτος. Να αισθανθεί την καρδιά του να αλλοιώνεται από την αγάπη του Θεού. Να αρχίσει να επαναλαμβάνει την ευχή του Χριστού, χωρίς να το σκέφτεται. Από μέσα του ο ενδιάθετος λόγος να προσαρμοστεί έτσι ώστε να μη σκέφτεται άλλα πράγματα, να σκέφτεται την ευχή του Χριστού.
Κύριε μη με Ελεήσεις!
Θα ξέρετε την ιστορία που δύο μοναχοί, απλοί, αγράμματοι, πήγαν να ασκητέψουν σε ένα ερημονήσι και προσευχόταν εκεί. Αυτοί λοιπόν έκαναν ένα λάθος. Τους είχε διδάξει κάποιος να λένε την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με», αλλά στην πορεία του χρόνου το ξέχασαν και έλεγαν «Κύριε Ιησού Χριστέ, μη με ελεήσεις»,! Νόμιζαν ότι η λέξη «ελέησον» είναι κάτι κακό. Έλεγαν «μη με Ελεήσεις» και εννοούσαν «μη με εγκαταλείψεις».
Ο Επίσκοπος που είχε την επίβλεψη των νησιών αυτών, κάποια στιγμή αποφάσισε να κάνει μία επίσκεψη και σ’ αυτό το ερημονήσι. Ήξερε ότι υπάρχει ένα ασκητήριο και πήγε να δει τους ανθρώπους. Πήγε εκείνο το βράδυ και φιλοξενήθηκε στο κελί αυτών των μοναχών οι οποίοι αφού φάγανε πέσανε να κοιμηθούν. Όταν κατάλαβαν ότι ο Δεσπότης είχε κοιμηθεί, σηκώθηκαν και άρχισαν να κάνουν μετάνοιες και να επαναλαμβάνουν με ζήλο στην προσευχή τους «Κύριε Ιησού Χριστέ, μη με ελεήσεις, Κύριε Ιησού Χριστέ μη με ελεήσεις».
Τους άκουσε όμως ο Δεσπότης που έλεγαν λάθος την ευχή και τους διόρθωσε. Στενοχωρήθηκαν οι μοναχοί γιατί τόσα χρόνια προσευχόταν με λάθος λόγια. Για να τους παρηγορήσει ο Δεσπότης τους είπε ότι δεν πειράζει, αρκεί από εδώ και στο εξής να λένε «ελέησον με».
Την άλλη μέρα μπήκε στη βάρκα ο Δεσπότης για να φύγει. Είχε απομακρυνθεί αρκετά η βάρκα από τη στεριά όταν είδε τους δύο μοναχούς να τρέχουν πάνω στα κύματα χωρίς να βουλιάζουν, όπως ο Χριστός στο θαύμα. Τρέχοντας οι δύο μοναχοί πάνω στα κύματα, φώναζαν «Σεβασμιώτατε, πως μας το είπατε; Ξεχάσαμε πως να το λέμε!»
«Όπως το λέγατε να το λέτε!» τους απάντησε ο Δεσπότης. Γιατί σκέφτηκε: «Αν μπορείτε και περπατάτε πάνω στα κύματα, εγώ θα σας πω να το πείτε καλύτερα»;
Θα ήθελα να ολοκληρώσω το άρθρο αυτό με έναν Λόγο του οσίου πατρός ημών Ιωσήφ του Ησυχαστού, του μεγάλου σύγχρονου δασκάλου της Νοεράς Προσευχής.
«Κρατάτε την ευχή! Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με! Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με. Αυτή θα σας σώση. Το όνομα του Χριστού θα φωτίση τον νου σας, θα σας δυναμώση ψυχικά, θα σας βοηθήση στον πόλεμο εναντίον των δαιμόνων. Θα σας καλλιεργήση τις αρετές και θα σας γίνη τα πάντα».
